بلوک بتنی به قطعاتی گفته می‌شوند که معمولاً برای ساخت ساختمان‌ها یا دیوارها یا سقف‌ها کاربر دارند. بلوک‌های بتنی، در اندازه‌ها، ابعاد و با مصالح متفاوتی بسته به نیاز ساخته می‌شوند البته در سال‌های اخیر آنها را در اندازه‌های استاندارد با ذخامت‌های استاندارد می‌سازند. در ساخت این بلوک‌ها از سیمان پرتلند، شن، ماسه، آب به روش ریخته‌گری استفاده می‌شود و به کارگاه‌هایی که این نوع بلوک‌ها را تولید می‌کنند در اصطلاح عامه بلوک‌زنی گفته می‌شود.
ملات بنایی
- ملات بنایی با بلوک بتنی مصرفی باید ملات سیمانی از نوع مشخص شده باشد و باید کاملاً در سطح جامد بستر زیرین و همچنین روی جدارهای قائم بلوک پخش شود.
- ملات را نباید بیش از اندازه لازم جلوتر از محل کار گذاشتن بلوک‌ها پخش نمود تا ملات قبل از قرار دادن آجر سفت نشود.
- ملات سخت شده که از روی داربست، کف، یا از محل‌های دیگر برداشته شده باشد نباید مورد استفاده قرار گیرد.
بنایی با بلوک بتنی توخالی
بلوک بتنی باید قبل از نصب تمیز شده و کاملاً در آب خیسانده شود و در حین ساختمان مرطوب نگهداشته شود.
بلوک چینی
- به جز در مواردی که ضخامت دیوار برای بلوک چینی کله و راسته کافی است بلوک چینی باید با بلوک‌هایی صورت گیرد که عرض آن مساوی ضخامت دیوار است. مثلاً دیوارهای ۳۰ سانتیمتری باید با بلوک‌های به عرض ۳۰ سانتیمتر ساخته شود.
- بلوک باید کاملاً تراز چیده شود به طوری که یک در میان در یک امتداد قرار گیرد. کار حاصله باید کاملاً شاغول و مطابق با ابعاد، جهت، و محورهای نشان داده شده در نقشه‌ها باشد.
- انتها و گوشه دیوار را باید قبل از قسمت‌های میانی چید به طوری که پیوسته ۴ یا ۵ رج بالاتر از رج‌های میانی باشند.
- ساختن دیوارهای باربر با بلوک سیمانی فقط در صورتی مجاز است که در آنها آرماتور قائم کار گذاشته شود. تعداد و قطر آرماتورهای قائم در هر مورد باید با توجه به موقعیت دیوار محاسبه شود. فضای خالی بلوک‌ها در محل قرار رفتن آرماتورهای قائم و همچنین در رج‌های زیرتر از قطعی – زیر تیرها و زیر دال‌ها باید با ملات ماسه سیمان پر شود. سطح فوقانی دیوارهای بلوکی باید کاملاً عاری از ملات باشد تا ایجاد چسبندی و قفل و بست کافی بین کف و دیوار ممکن شود.
- بلوک چینی باید به طور یکنواخت انجام شود به طوری که در هر زمان هیچ قسمت از یک دیوار بیش از یک متر قسمت‌های دیگر آن بالاتر نباشد. بلوک نصب شده نباید پس از سخت شدن یا حتی خودگیری اولیه ملات در جای خود حرکت داده شود. جایگزینی نهایی بلوک باید در زمانی صورت گیرد که ملات هنوز کاملاً هنوز کاملاً شل است.
- بلوک چینی نیمه تمام باید در حالتی قطع شود که ایجاد قفل و بست با بلوک چینی بعدی ممکن باشد.
- قبل از آنکه بلوک چینی بعدی شروع شود باید تمامی ملات اضافی سست برداشته شود و بندهای سطحی باید کاملاً با آب خیس شوند.
قفل و بست در کارهای بنایی با بلوک بتنی
- در مواقعی که در مجاورت ستون بتنی یا فلزی قرار می‌گیرد و در آن محل درز انبساط پیش بینی نشده باشد باید مهارهای فلزی از نوع و به شکل خواسته شده طبق نقشه در داخل بندهای دیوار قرار گرفته و انتهای آن در داخل ستون مهار شده و یا به آن جوش شود.
- دیوارهای باربر متقاطع و تیغه‌ها نباید به حز در کنج با یکدیگر قفل و بست شوند بلکه دو دیوار باید به وسیله تسمه مهاری که ضخامت آن هرگز نباید از ۶ میلیمتر و عرض آن از ۳ سانتیمتر و طول آن از ۶۰ سانتیمتر کمتر باشد و دو انتهای آن به وطر قائم به اندازه ۵ میلیمتر خم شده باشد به یکدیگر اتصال داده شود. این تسمه‌های مهاری باید حداکثر در فواصل قائم ۱ متری از یکدیگر می‌گیرند و دو انتهای خم شده آن که در داخل فضای خالی بلوم قرار می‌گیرند باید با پر کردن فضای خالی با ملات در محل استوار شود.
- دیوارهای غیر باربر متقاطع باید با استفاده از شبکه‌های سیمی گالوانیزه که طول آن از ۴۰ سانتیمتر نباید کمتر باشد، یک رج در میان به یکدیگر متصل شوند.
مشخصات بند در کارهای بنایی با بلوک بتنی
- تمامی بندهای قائم باید کاملاً با ملات پر شوند.
- درزهای بین بلوک‌های نما که در هنگام بلوک چینی بند کشی نشده باشند باید کاملاً پاک شوند و سپس با ملات بندکشی پر شوند. ملات باید کاملاً داخل درزها رانده شده و هنگامی که ملات هنوز خمیری است با وسایل مورد قبول به صورت کمی مقعر بندکشی شود.
- داخل تمامی بندهای دیوارهای داخلی و خارجی که بعداً پوشیده یا نماسازی می‌شوند باید به عمق کافی از ملات خالی و تمیز شود.
- بند کارهای بلوک بتنی که به وسیله عایق پوشانیده می‌شوند باید با سطح خارجی بلوک در یک سطح باشد.
محل‌های باز در بلوک چینی
محل نصب در و پنجره و سایر محل‌های باز در دیوار باید به طور دقیق و با استفاده از بلوک‌هایی نیمه یا آجرهای بریده شده به اندازه مورد نظر ساخته شود. بلوک باید به اندازه‌های تعیین شده با استفاده از اره‌های مخصوص یا سایر وسایل مورد قبول به طریقی بریده شود که سطوح و کنج‌های محل‌های باز در دیوار کاملاً صاف و شاغولی ساخته شده و همچنین از ایجاد شکستگی یا ترک در اجرها جلوگیری شود.
در محل نصب در و پنجره‌های خارجی، دیوار باید فاصله کافی با چهارچوب داشته باشد تا بتوان درز مربوطه را با مواد انعطاف پذیر و عایق مورد نظر پر نمود.
دیوارهای دو جداره بلوکی
در ساختن چنین دیوارها مقررات اضافی زیر باید رعایت شود.
- دیوارهای دو جداره باید از تراز بالاتر از سطح زمین اطراف و بر روی تکیه گاهی جامد شروع شود.
- به جز در مواردی که نقشه‌ها ابعاد دیگری را نشان دهند عرض جدارهای داخلی و خارجی نباید از ۱۰ سانتیمتر کمتر و عرض فضای خالی بین دو دیوار نباید از ۵ سانتیمتر کمتر و از ۸ سانتیمتر بیشتر باشد.
- جدارهای داخلی و خارجی باید با استفاده از مهارهای مستطیلی شکل که با استفاده از میله گرد به قطر حداقل ۸ میلیمتر ساخته می‌شود به یکدیگر اتصال داده شوند. مهارها باید حداکثر ۵۰ سانتیمتر به طور عمودی و ۶۰ سانتیمتر به طور افقی از یکدیگر فاصله داشته باشند. و تعداد این بست‌ها هیچگاه نباید در هر متر مربع دیوار از ۴ عدد کمتر نباشد. در محل‌های باز و کنج‌ها باید مهارهای اضافی لازم تعبیه شوند.
- در مواردی که کوچکترین امکان نفوذ آب به داخل فضای بین دیوارها وجود دارد سوراخ‌هایی کوچک به شکل مداد باید در سطح زیرین دیوار تعبیه شود. برای انجام اینکار می‌توان تعداد کافی میله روغن زده شده فلزی یا لوله لاستیکی را در داخل ملات بندها قرار داده و پس از خود گیری ملان خارج نمود. این سوراخ‌ها باید آب را به طرف خارج ساختمان هدایت نموده و فاصله آنها نباید از یک متر تجاوز نماید.
- بالای در و پنجره و سایر محل‌های باز در دیوار و سطح روی فونداسیون که دیوار روی آن قرار می‌گیرد باید با استفاده از ورق گالوانیزه یا مواد مورد قبوا دیگر پوشانیده شود تا آبرا به خارج دیوار هدایت نمود و رطوبت داخل پی و یا در و پنجره نشود.
- هیچگونه ریزش ملات به داخل جدار بین دیوارهای مجاز نیست. برای جلوگیری از ریزش ملات می‌توان از چوب یا تسمه با عرضی مساوی با جدار بین دیوارها استفاده نمود تا ملات‌های ریخته شده در روی آن جمع آوری و سپس خارج شود.
محافظت بلوک‌های چینی
کارهای بتنی باید در صورت لزوم با استفاده از ورق‌های نایلونی یا پوشش‌های قابل قبول دیگر در مقابل برف یا باران و هر گونه عوارض جوی محافظت شوند. در هوای سرد که امکان یخ بندان می‌رود. کارهای بلوک بتنی باید پوشانیده شده و در صورت لزوم حرارت داده شوند به طوری که حرارتی به حداقل ۵ درجه سانتیگراد به مدت ۷۲ ساعت پس از بلوک چینی تامین شود. در هوای گرم کارهای بلوک بتنی باید به مدت کافی مرتباً مرطوب نگهداشته شود.