گزارش وضعیت همجواری چیست؟
یکی از موضوعات مهم و تعیین‌کننده در ارزیابی خطر گود وضعیت فعلی پلاک‌های مجاور است.بنابراین مطابق با مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، یکی از گزارش‌هایی که مهندسین ناظر باید قبل از اعلام شروع بکار، تهیه‌کرده و به مرجع صدور پروانه و سازمان استان تحویل دهند، گزارش وضعیت هم‌جواری‌ها می‌باشد.
متاسفانه تا کنون وضعیت همجواری همسایه ها از طرف مراجع ذیصلاح جدی گرفته نشده و الزامی تلقی نمی‌شود.این موضوع ناجایی جدی است که اگر از مهندسین ناظر پایه‌یک هم سؤال کنید، اطلاعی از جزییات این گزارش ندارند و تنها گزارش خاک‌برداری، فونداسیون، سقف و ستون‌ها و ... را به‌عنوان گزارش‌های اصلی و لازم برای مهندسان به شمار می‌آورند.
دربند 7-3-3-4 مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان به صراحت بیان شده که: ارزیابی خطر گود به‌منظور واگذاری طراحی گودبرداری و تفویض اختیار به مراجع ذیصلاح انجام می‌گردد.
بنابراین نتیجه میگیریم وقتی مهندس ناظر و مجری، گزارشی در مورد وضعیت همجواری همسایه ها ارائه نکند، عملاً مسئولیت هرگونه اتفاقی در مورد گود را به جان خریده اند.
در ادامه با طرح چند سوال و پاسخ به آنها گزارش وضعیت همجواری را از جهات مختلف بررسی می کنیم.
سوال اول: در چه مواردی باید گزارش وضعیت همجواری نوشته شود؟
اگر شما ناظر ملکی هستید و موقعیت آن طوریست که از تمام جهات آزاد بوده و هیچ پلاکی در مجاور خود ندارد، نیازی به تهیه و تحویل این گزارش احساس نمی‌شود. البته در موارد خاصی که زمین در مجاورت یک معبر اصلی قرار دارد که از نزدیکی دیواره های گود ملک شما، لوله های تاسیساتی عبور کرده و این موضوع ممکن است احتمال ریزش دیواره را بالاتر ببرد بهتر است گزارش همجواری را نوشته و به مرجع صدور پروانه تحویل دهید.
سوال دوم: چرا گزارش همجواری اهمیت دارد؟
در اغلب گودبرداریهایی که منجر به ریزش دیواره گود شده اند، وقتی با مهندسان ناظری که در محاکم قضایی و شوراهای انتظامی مقصر شده اند صحبت می کنید تقریبا همگی بر این نظرند که اطلاعی از وضعیت پلاک‌های مجاور نداشته و حتی اطلاع نداشتند که وضعیت این ساختمانها یا وجود تاسیسات در مجاورت گود، می‌تواند خطر ریزش گود را بیشتر کند.
همچنین در همین پروژه ها وقتی ادله و دفاعیات واحد حقوقی شهرداری را در دادگاه می شنویم، یکی از محکم ترین دلایل آنها عدم اطلاع از وضعیت گود بوده است بطوریکه ادعا می کنند مهندس ناظر باید به ما اطلاع می داد تا نسبت به پایدارسازی دیواره های گود و جلوگیری از ادامه عملیات گودبرداری اقدام می کردیم.
و جالب اینجاست که این دلیل و برهان، مقبول محاکم قضایی بوده و شهرداری را تبرئه می کند.
بنابراین همانطور که قبلا هم گفته شد با ارزیابی خطر گود که مصداق بارز آن تهیه گزارش وضعیت همجواری یا هم‌جواری‌ها می‌باشد، می‌توانیم مسئولیت طراحی گودبرداری را به مراجع ذیربط اعم از مرجع صدور پروانه، سازمان استان، مجری ذیصلاح، کارفرما و طراح واگذار کنیم.
سوال سوم: در گزارش وضعیت همجواری به چه مواردی دقت کنیم؟
1: سن پلاک‌های مجاور و نوع اسکلت آنها
قدمت ساختمان های مجاور دیواره های گود، عامل تعیین‌کننده ای در ارزیابی خطر گود محسوب می‌شود تا جایی که در مبحث هفتم مقررات ملی (بند 7-3-3-4-6) گفته شده در صورت وجود ساختمان های قدیمی که شواهدی مبنی بر علائم فرسودگی و ضعف، یا ساختمانهای تاریخی و آثار باستانی در مجاورت گود، خطر گود را بسیار حساس قلمداد خواهد کرد.
2: وجود زیرزمین و عمق و طول آن در مجاورت گود
یکی دیگر از مواردی که باید در بازدید هم‌جواری‌ها و گزارش وضعیت همجواری همسایه ها به آن پرداخته شود وجود زیرزمین در پلاک مجاور است. در صورتیکه زیرزمین در مجاورت دیواره گود قراربگیرد حساس بوده و وارد محاسبات ما برای پایدار سازی دیواره های گود خواهد شد. ورود به عمق پایین تر از پی همسایه، به طور محسوسی خطر ریزش گود را افزایش می دهد.
3: وضعیت پی همسایه و نوع آن
به شخصه در ساخت و ساز شهری و در جایگاه ناظر یا مجری با ساختمانهایی برخورد کرده ام که اصلا پی نداشته اند یا اینکه در آنها چند رج سنگ چینی آنهم با ملات گِل، به‌عنوان پی ساختمان قلمداد شده است. بنابراین لازم است که در گزارش همجواری، به این موضوع نیز با جزییات پرداخته شود.
4: وجود چاه آب یا فاضلاب در مجاورت گود
همواره یکی از عوامل اصلی ریزش دیواره های خاکی گود، وجود آب بوده است. نفوذ آب باعث از بین رفتن انسجام دانه های خاک شده و در نتیجه دیواره های گود ریزش خواهد کرد. عموما وقتی در املاک مجاور دیواره های گود چاه آب یا فاضلاب وجود داشته باشد، رطوبت این چاهها می‌تواند به دیواره گود آسیب زده و موجبات ریزش گود را فراهم کند.
5: وجود پیش بخاری ها در دیوارهای مجاور گود
پیش بخاریها تو رفتگی هایی در داخل دیوار بودند که عموما برای استقرار بخاری یا وسایل دیگر استفاده می شدند، ازآنجاکه از ضخامت دیوار در این قسمت ها کم می‌شود به‌عنوان یک نقطه ضعف در دیوار محسوب میشوند.
بنابراین لازم است، در گزارش وضعیت همجواری به ابعاد این پیش بخاری ها و موقعیت استقرار و تعداد آنها پرداخته بپردازید.
6: جهت تیر ریزی سقفهای مجاور عمود بر دیوار مجاور گود است یا موازی آن؟
اگر تیرریزی سقف ها عمود بر دیوار مجاور گود باشد، به این معنی است که بار سقف به این دیوار وارد شده و این موضوع می‌تواند موجب تشدید احتمال ریزش پلاک مجاور گردد. به همین دلیل توصیه می‌شود مالک قبل از شروع به گودبرداری، این نقاط را توسط آجر چینی با ملات ماسه سیمان از داخل ملک همسایه پر کند.
7: وجود دیوار، سقف یا پی مشترک با پلاک‌های مجاور
در ساختمانهای قدیمی برای صرفه جویی در هزینه، عموما پلاک‌های مجاور که در یک زمان شروع به ساخت می کردند، دیوار بین دو پلاک را به‌عنوان دیوار مشترک در نظر گرفته و هر یک از همسایه ها به‌عنوان مالک نیمی از این دیوار به حساب می آمدند و تیرهای سقف خود را روی این دیوار بنا می کردند.
حتی در مواردی دیده شده که سقف، دیوار و پی ساختمان با هم مشترک بوده اند
اهمین موضوع امروز برای این املاک موجب سختی و درگیری های حقوقی زیادی شده است، چرا که با تراشیدن دیوار مشترک یا پی مشترک توسط یکی از مالکان، عملاً پلاک مجاور در مجاورت گود تضعیف خواهد شد و این موضوع می‌تواند احتمال تخریب این ساختمانها را افزایش دهد.
8: آیا تحویل گزارش همجواری به مرجع صدور پروانه و سازمان استان رافع مسئولیت ناظر است ؟
تا حدودی می‌توان امیدوار بود که ارائه گزارش همجواری باعث کاهش مسئولیت ناظر شود اما لازم است که مهندس ناظر به استناد این بازدید و گزارش ارائه شده، مهندس طراح سازه را ملزم به ارائه طرح سازه نگهبان متناسب با شرایط گود نماید.
نحوه گزارش نویسی وضعیت همجواری
در فایل زیر چند نمونه متن پیشنهادی جهت گزارش وضعیت همجواری در شرایطی که وضعیت پلاک‌های مجاور مناسب نیست و احتمال ریزش آنها وجود دارد قرار گرفته که برگرفته از نمونه مکاتبات موجود در دوره گزارش نویسی مهندس ناظر ساختمان می باشد:
جهت دانلود نمونه مکاتبات گزارش همجواری اینجا کلیک کنید.
نکته1) بهتر است یک کروکی از وضعیت همجواری ها تهیه‌کرده و به پیوست تقدیم گردد.
نکته2) می‌توان بعد از تحویل این گزارش به مرجع صدور پروانه، نامه‌ای را نیز به طراح نوشته و همین درخواست را با توجه به مشاهدات عینی خودتان، به اطلاع طراح برسانید.
نویسنده : مهندس علی بهرامیان بذل
علی بهرامیان هستم.مجری، ناظر و محقق مباحث حقوقی و فنی ساختمان سازی و همیشه از آگاهی دادن و ارائه محتوای کاربردی به دیگران لذت می‌برم.
محصولات مرتبط
© تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به تیم فنون عمران می باشد. طراحی سایت فروشگاهی و سئو توسط وب 24