به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، خراسان جنوبی استانی در مجاورت کویر است که مشاغل فعال در این سرزمین مانند کشاورزی با کمبود آب و گرمی شدید هوا فعالیت می‌کنند.
کشاورزان در چنین مناطقی گیاهانی خاص کشت می‌کنند تا از این طریق درآمدی بهینه در زمینه کشاورزی برای استان و مردم کشاورز باشد.
محصولات جالیزی از جمله محصولاتی هستند که در خراسان جنوبی به میزان زیادی کشت می‌شوند و آب زیادی برای رشد محصول احتیاج دارد که با این وجود این محصول دراستان ما طرفدار بیشتری میان کشاورزان دارد.
جای سوال است که علت این امر چیست و چه عاملی مشوق کشاورزان به تولید محصولات جالیزی دراستان کم آبی مثل خراسان جنوبی است؟؟
محصول جالیزی چیست؟
پالیز یا جالیز یا فالیز به مزرعه یا کشتزاری گفته می‌شود که در آن به کشت انواع صیفی جات پرداخته می‌شود.
پالیزداری از گذشته‌های دور مرسوم بوده و هر دو نوع دیم و آبی آن رونق خوبی داشته است و معمولا در یک تقسیم بندی کلی زمین‌های دیم نزدیک ده را به پالیزداری و زمین‌های دورتر را به کشت غلات اختصاص می‌دادند و پالیزداری ارتباط نزدیکی با بارندگی و کم‌آبی یا خشکسالی داشته است.
از جمله مستعدترین مناطق برای پالیزداری می‌توان به تنگل پیشبر، پی پل علی آباد، تگ شایگ و جارو و .. اشاره کرد و همچنین پالیزها در دو شکل بندها و زمین‌های عادی رواج داشته است.
صیفی جات کشت شده در پالیزها عمدتا هندوانه و خربزه است، در حالی که به ندرت در گوشه و کنار برخی پالیزها کدو و احیانا تیل که یک نوع طالبی است، کشت می‌شود و همچنین خوش شانسی به حساب می‌آید اگر وسط پالیزها به ندرت دستنبو به عمل آید.
بیشترین سهم زراعت در کشور، مربوط می‌شود به تولید انواع حبوبات، غلات و محصولات جالیزی که سهم قابل توجهی را به خود نسبت داده‌اند.
با توجه به اقلیم و شرایط آب و هوایی کشور و همچنین قیمت محصولات، اکثر کشاورزان ایرانی تمایل به کاشت انواع حبوبات، غلات و محصولات جالیزی را دارند.
معمولا هندوانه و خربزه و کلا صیفی جات از این دست در همان فصل برداشت محصول، مصرف می‌شوند و به دلیل نبود امکانات نگهداری فقط در شکل ذخیره سازی داخل زمین برای مدت محدودی مخصوصا تا شب یلدا قابل نگهداری است.
این ذخیره سازی داخل گودالی در زیر زمین که اصطلاحا "کَن" نام دارد، صورت می‌گیرد و کن گودالی عمیق است که داخل آن را پر از هندوانه یا دیگر محصولاتی که با این روش قابل نگهداری است، کرده، سپس روی آن را پر از خاک نرم می‌کنند.
این روش ساده ترین راه نگهداری چنین محصولی است و از عمده‌ترین معایب این روش ممکن است فراموشی محل اختفای محصولات باشد و روش کن کردن برای سایر محصولات مثل سیب زمینی، شلغم و چغندر و شلغم فرنگی نیز فراوان کاربرد دارد.
از محصولات جالیزی به دلیل مقرون به صرفه بودن برای کشاورز استقبال زیادی می‌شود
علی رحیمی از کشاورزان جالیزکار بشرویه که 5 هکتار مزرعه جالیزی دارد و 20 سال است که مشغول به این کار است در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند اظهار داشت: من در مزرعه خود خربزه کشت می‌کنم و فصل تولید محصولاتم از نیمه خرداد تا اواخر مرداد است که در این مدت به طور میانگین 30 تا 40 تن خربزه تولید می‌شود.
وی در خصوص تولیدات بالای محصولات جالیزی در استان گفت: پنبه تنها جایگزین محصولات جالیزی در استان ما است اما این محصول برای کشاورز به صرفه نیست چرا که با ورود اجناس چینی در زمینه البسه به کشور پنبه روی دست کشاورز باقی می‌ماند و کشاورز دیگر تمایلی به کشت ندارد بنابراین دیگر جایگزینی برای محصولات جالیزی نیست.
رحیمی افزود: تولیدات محصولات جالیزی استان از بقیه بیشتر است چون مقرون به صرفه تر بوده و جایگزینی برای کشت ندارد.
کشاورز جالیزکار استان فعالیت‌های کشاورزی خود را مستقل دانست و تصریح کرد: اکثر امورات ما حاصل تجربه است.
تولید 210 تن محصول جالیزی در مزرعه‌ای در دل کویر
داوود زرابی از دیگر جالیزکاران استان است که در شهرستان طبس به کشت خربزه و هندوانه و خیار می‌پردازد و از سال 77 که درس خود را به اتمام رساند به این حرفه مشغول شد واکنون 10 هکتار مزرعه محصولات جالیزی دارد.
وی اظهار داشت: تولیدات جالیزی مزارع ما از نیمه خرداد تا اواخر مرداد ادامه دارد و در این مدت 210 تن محصولات جالیزی تولید می‌شود.
زرابی کشت محصولات جالیزی را پردرآمد دانست و تصریح کرد: کاشت و برداشت محصولات جالیزی در طبس مدت زمانی کم و درآمدی زیاد دارد و بازار فروش آن رضایت بخش است برای همین محصولات جالیزی در استان تولید بسیاری دارد.
وی افزود: جهادکشاورزی طبس همکاری خوبی با کشاورزان داشته و از فعالیت این اداره راضی هستم.
تولید 130 هزار تن محصولات جالیزی امسال در خراسان جنوبی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، با اشاره به تولید محصولات جالیزی در استان اظهار داشت: 130 هزار تن از مزارع زیر کشت این محصول پیش بینی تولید شده است.
هاشم ولی پور مطلق گفت: کار برداشت محصولات جالیزی در استان از ابتدای خرداد ماه آغاز شده و تا پایان مرداد ماه ادامه دارد که بیشترین میزان تولیدات این محصول مربوط به شهرستان بشرویه است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه این محصول در تمام شهرستان‌های استان کشت می‌شود، تصریح کرد: عمدتا این محصولات در شهرستان‌های بشرویه، طبس، قاین، نهبندان، سرایان و زیرکوه کشت می‌شود.
ولی‌پور مطلق به خسارت‌های که به محصولات جالیزی وارد می‌شود اشاره و بیان کرد: این خسارت‌ها شامل مگس خربزه، سرخرطومی، شته و مگس جالیز است.
وی کشت زیر پلاستیکی محصولات جالیزی در شهرستان طبس را از بهترین نوع کشت محصولات جالیزی در استان دانست و افزود: با توجه به کیفیت بالای تولید این محصول به استان‌های همجوار نیز صادرات داریم.
مصرف بالای آب مهم ترین معضل تولید محصولات جالیزی است
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی اظهار داشت: در حال حاضر کشت‌های جالیزی در تمان شهرستان‌های استان اعم از بشرویه، طبس، قاین، نهبندان، سرایان و زیرکوه انجام می‌شود.
ولی‌پور مطلق در خصوص کشت بالای محصولات جالیزی در استان با توجه به خشکسالی تصریح کرد: بالا بودن میزان تولید در هکتار و قیمت بالای محصولات جالیزی در مقایسه با سایر محصولات که ایجاد نقدینگی بیشتری می‌کند باعث رویکرد کشاورزان به تولید این محصول شده است.
وی افزود: همچنین برخی از کشاورزان نسبت به واگذاری اراضی خود یه پیمانکاران، به دنبال دستیابی به حداکثر سود در مدت کوتاه است اقدام به بهره کشی بیش از حد از آب و خاک و کاشت محصولاتی نظیر جالیز که حداکثر سودآوری را دارند می‌کنند.
ولی‌پور مطلق بیان کرد: لازم به ذکر است مصرف بالای آب در تولید این محصولات که منجر به هدر رفت منابع آبی می‌شود از جمله مهم‌ترین مسائل و معضلات تولید این محصولات است که مورد عدم توجه کشاورزان قرار گرفته است.
آب را برای کشت محصولات جالیزی خود در آینده ذخیره کنید
رونق اقتصادی و درآمد بیشتر محصولات جالیزی در استان نسبت به سایر محصولات از جمله دلایلی است که موجب شده کشاورزان استان درمناطق مختلف رو به کشت این محصول بیاورند.
اما همانطور که ذکر شد با وجود تولیدات بالا محصولات جالیزی به همان نسبت مصرف آب هم برای این محصولات بیشتر است.
اگر کشت این محصول برای مردم و اقتصاد این استان مفید است اما در مقابل عامل خطری برای منابع آبی استان می‌باشد به همین منظور امید است برای حفظ منابع آبی استان چاره‌هایی از قبیل تغییر نحوه آبیاری مزارع از غرقابی به تحت فشار و صرفه جویی تخصصی و جدی در این امر شود تا هم کشاورزان از این نعمت الهی حداکثر بهره‌برداری را داشته باشند و هم آب کافی برای کشت محصولات جالیزی در آینده موجود باشد.
به امید آن روز....
گزارش از زهره سعیدزاده
انتهای پیام / ب