ابتدا دو مکعب مستطیل آماده شده را به شکلی روی میز کارتان قرار میدهید که دو مغز مکعبها بر هم قرار بگیرد و قسمت روی کاسه تار - یعنی دو دل کاسه بزرگ و کاسه کوچک (نقار) - به طرف بالا باشد. سپس مکعبها را پهلوی هم قرار داده مثل باز کردن کتاب آنها را از هم باز کنید و قالبهای کاسه تار را که چپ و راست آنها با دو رنگ متمایز شده است بین مکعبها قرار دهید. اول قالب را سمت راست مکعب طوری قرار دهید که یک سانتیمتر پایینتر از لبه بالایی مکعب طرف راست قرار بگیرد آنگاه دور قالب را خط بکشید.
سپس قالب را بدون برداشتن، مثل ورق زدن کتاب، به طرف چپ برگردانید و مانند طرف راست، یک سانتیمتر پایینتر از لبه طرف چپ بگذارید و دور تصویر آن را نیز خط بکشید (این یک سانتیمتر پایینتر گذاشتن از لبه دو مکعب برای این است که آخر کار مقداری از چوب در اثر خشک شدن یا پریدن لبه کاسه تار ضروری است). حال اگر قالب را از وسط دو مکعب بردارید و آنها را به هم جفت کنید باید خطوط کشیده شده روی دو مکعب کاملاً بر هم منطبق شوند. اکنون باید با اره دوربری در کارخانه دور خطوط کشیده شده را ببرید بدین ترتیب مشاهده میکنید دو لپه کار مانند قالب کارتان دارید که ابعاد هر یک: قطر، ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر؛ بلندی یا ارتفاع، ۲۳ تا ۲۴ سانتیمتر و طول آن ۴۵ تا ۵۰ سانتیمتر است.
به ابعاد هر یک از مستطیلها بر قالبی که از روی آن کارتان را بریدهاید، زوایای داخلی و بیخ دسته به وضوح مشخص شده است که باید آنها را روی کارتان پیاده کنید. برای سهولت کار بهتر است که یک برگ کاغذ بدون خط را با مالیدن پنبه آغشته به پارافین شیشهای کنید و آن را روی قالب بگذارید و دور آن را خط بکشید و با قیچی ببرید. زوایای مشخص شده روی قالب را که از زیر کاغذ نمایان میشود دقیقا روی کاغذ مذکور رسم کنید. سپس کاغذ آماده شده را روی مغز لپهها بگذارید (یعنی داخل کارتان) و زیر آن را کاربن بگذارید و خطوط رسم شده روی کاغذ را عیناً و دقیقاً روی هر یک از لپههای کار بکشید.
این زوایا باید هم روی کار و هم داخل کار با دقت فراوان رسم شود چون حائز اهمیت است، سپس باید قالب نصف دو دل تار که قبلاً به شما داده شد و اندازهٔ آن قید شده و به طور عمودی نصف گردیده است را طوری روی نصف لپهٔ کارتان قرار دهید که یک سانتیمتر جلوتر از پیش کاسه قرار گیرد، این جلو گذاشتن یک سانتیمتر به منظور گودی پیش کاسه قرار گیرد، این جلو گذاشتن یک سانتیمتر به منظور گودی پیش کاسه است و برای وصل دسته ضروری است.
این خطکشی نصف دو دل کاسه باید روی هر دو لپهٔ کارتان کشیده شود. اگر پس از رسم این خطوط، دو لپهٔ کارتان تصویر را از طرف مغز چوب بغل هم قرار دهید دو دل کار شما روی کارتان نمایان میشود. اکنون همان طوری که دو لپه کارتان بغل یکدیگر قرار دارد باید دو خط موازی یکی درست از بین دو دل کارتان و یکی هم دقیق از بیخ دسته یعنی انتهای نقاره رسم شود. حال دو قسمت کارتان را از هم جدا کنید سپس به اندازه ۳ سانتیمتر از هر طرف مغز دو لپهٔ کارتان (یعنی داخل کاسه) از محل خط کشیده شده بیخ دسته به طرف بالای دسته، با خطکش خطی عمود بر خط بیخ دسته (یعنی درست تا لبهٔ نقاره) تا انتهای دستهٔ کاسه رسم کنید.
این قسمت خط کشیده شده از مغز کاسه برای وصل کاسه به دسته باید باقی بماند. برای جدا کردن این قسمت اضافی از بیخ دسته باید از انتهای خط موازی بیخ دسته (نقاره) که قبلاً کشیدهایم، از ابتدای خط روی لپهٔ کاسه، خطی عمود بر خط ذکر شده رو به پایین رسم کنید سپس از نقطه تلاقی این دو خط یک زاویه ۱۵ درجه را جدا کرده و وتر زاویه را از نقطه تلاقی رسم کنید. این وتر رسم شده محل برش قطعه اضافی بیخ دسته است. برای این که در موقع بریدن خط وتر، اشتباهاً خط عمودی را برای برش انتخاب نکنیم.
بهتر است خط کشیده شدهٔ عمودی را محو کنیم. برای بریدن مقدار اضافی بیخ دسته، ابتدا با ارهٔ تربری (دندانههای ارهٔ تربری توضیح نسبت به ارهٔ خشکبری درشتتر و چپ و راست آنها بیشتر است) از رأس بیخ دستهٔ کاسه که ۳ سانتیمتر جدا کرده بودید با یک برش طولی تا ۲ میلیمتر مانده به بیخ کاسه را میبرید.
سپس کف کارتان را که همان مغز چوب باشد، روی میز قرار میدهید و با همان اره تربری درست از روی خط وتر آن را به طور عمودی تا ۲ میلیمتری مانده به ۳ سانتیمتر بیخ دسته میبریم، حال اگر با چکش روی این زائدهٔ بریده شدهٔ بیخ دسته ضربه بزنید فوراً از بیخ دسته جدا میشود (طبق شکل). حال که بیخ دسته تار را جدا تصویر کردهاید باز باید کف کار را روی میز قرار دهید و زوایایی را که قبلاً رو کارتان با کاربن کشیدهاید مجدداً با زوایای روی قالب مقایسه کنید تا اشتباهی رخ نداده باشد، در این صورت میتوانید با اطمینان شکل دادن کارتان را آغاز کنید.
ابتدا از نقطهٔ برخورد خط موازی روی کاسه با خط زاویه بین دو کاسه - یعنی کاسهٔ بزرگ و کاسهٔ کوچک (نقاره) - و با همان ارهٔ تربری درست روی خط بین زاویهٔ دو کاسه به شكل قوسی شروع کنید به طوری که از یک طرف درست بین دو دل کاسه و طرف دیگر تقریبا به ۵ سانتیمتری پشت کاسه برسد. دقت کنید که در موقع اره کشیدن قدری ارهٔ خود را به سمت چپ متمایل کنید (یعنی به طرف کاسه کوچک). اینک باید با تیشه معمولی نجاری از طرف کاسهٔ بزرگ به طرف خط بریده شده و همچنین از طرف کاسهٔ کوچک به طرف خط مذکور، زاویهٔ بین دو کاسه را شکل دهید.
در شروع کار سعی کنید راه چوب را پیدا کنید که در اثر ضربه زدن چوب قلوهکن نشود. در تمام زمان کار با تیشه و مغار برای در آوردن داخل کاسه هم راه چوب را در نظر داشته باشید. برای شکل دادن (البته نصف کار) اگر از مدل تار تقلید کنید بهتر است چون مبتدیان شکل تار در نظرشان جا نیفتاده است ولی به مرور این نقیصه مرتفع میشود و الگوی کاسهٔ تار در ذهن متمرکز خواهد شد. اکنون پس از شکل دادن زاویه بین دو کاسهٔ بزرگ و کوچک باید برای شکل دادن پشت و بغل کاسه، ابتدا از ته دل کاسهٔ بزرگ با تیشه شروع به تراش دادن کنیم سپس کاسه تار را روی کنده کار برگردانیم و این دفعه قسمتهای اضافه را بتراشیم تا شکل مورد نظر مشخص شود و همین کار را برای کاسه کوچک نیز انجام دهیم یعنی از نزدیک به نقاره تراشمان را شروع کنیم.
مجدداً یادآور میشوم که همیشه باید راه چوب را در نظر داشته باشید تا چوب قلوهکن نشود. اکنون که یک لپه از کارتان را تقریبا شکل دادید به ترتیب ذکر شده لپه دیگر را هم شکل بدهید. حال باید این دو لپه کار را با انبرک اندازهگیری اندازه بگیریم تا اولاً هر دو لپه با هم برابر باشند و ثانیاً اندازههای کاسهٔ بزرگ و کوچک نیز حفظ شده باشد.
قبلاً گفتیم که اندازههای قطر هر یک از مکعبها بین ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر است و اندازهٔ قطر تار بزرگ استاد یحیی ۲۵ تا ۵/۲۵ سانتیمتر است که اگر این قطر را نصف کنیم ۵/۱۲ تا ۷۵/۱۲ سانتیمتر میشود. حال چنانچه بخواهیم به این قطرها برسیم باید همهٔ جوانب را در نظر بگیریم.
اولاً آن مقدار از قطر مکعبها را که بیشتر انتخاب کردیم قسمتی برای این است که چوب تر پس از تراش خودش را جمع میکند، مقداری نیز در موقع تراش از قطر لپههای کارتان کم میشود همچنین مقدار دیگری هم برای درز کردن دو لپه کار کسر خواهد شد. از اینجا به بعد باید دقت بیشتری در کارتان انجام دهید تا به نتیجه مطلوب برسید. تصویر حال باید دو لپه کارتان را که تراش دادهاید به این طریق که ذکر میشود به هم متصل کنید تا شکل تار درست شود. برای این کار باید از قبل ۳ عدد میخ دو سر تیز به طول ۵ سانتیمتر و به قطر ۴ تا ۵ میلیمتر تهیه کنید.
ابتدا پشت لپههای تار را روی میز کارتان قرار دهید و محل میخهایی را که باید روی مغز کار کوبیده شود با مداد رنگی یا ماژیک علامتگذاری کنید: یک میخ وسط مغز کاسهٔ کوچک و دو میخ دیگر را با فاصله روی مغز کاسهٔ بزرگ. سپس با یک سمبه جای علامتها را با ضربهٔ چکش مشخص کنید. میخها باید روی جاهای علامتگذاری شده کوبیده شوند. برای این کار دو لپهٔ کارتان را از میز به زمین کاملاً صاف منتقل کنید و زیر آن یک تکه موکت یا تکهای گونی بیندازید.
لپهای که باید میخها روی آن کوبیده شود را روی موکت یا گونی قرار دهید و میخها را با ضربهٔ چکش در محلهای علامتگذاری شده بکوبید تا ۵/۲ سانتیمتر از طول ۵ سانتیمتری میخهای دو سر تیز در لپهٔ کارتان فرو رود. چون در اثر ضربهٔ چکش روی میخها نوک تیز آنها کند میشود باید سر میخها را با سوهان تیز کنید تا در لپهٔ دیگر فرو رود (بهتر است فقط علامتهایی را که برای کوبیدن میخها میگذارید روی لپهای که پس از ساخت تار روی زانو قرار میگیرد بکوبید).
اکنون باید لپهٔ دیگر را روی آن سه میخ کوبیده شده طوری قرار دهیم که اطراف دو لپه کاملاً در یک راستا قرار گیرد. سپس یک تکه موکت روی لپهٔ رویی که روی میخها قرار دادهاید و یک میزان در راستای لپه زیری قرار گرفته است بگذارید و یک قطعه چوب محكم روی موکت قرار دهید و با ضربههای محکم یک چکش یا یک تیشهٔ سنگین روی چوب، لپهٔ بالایی (رویی) را در میخهای کوبیده شدهٔ لپهٔ زیرین فرو ببرید. دقت کنید که مغز دو لپهها کاملاً به هم بچسبد (طبق شکل). از این مرحله به بعد شکل دادن کاسه با اندازههای دقیق باید آغاز شود. تصویر قالبهای دهنههای کاسه را مجدداً روی دو لپهٔ به هم وصل شده بگذارید و دور آن را طوری خط بکشید که به وضوح دیده شود. اگر به شکل کارتان نگاه کنید، کار از حد معمول بسیار بزرگتر دیده میشود. شما باید با همان تیشهٔ نجاری دقیقاً کارتان را شکل دهید و با همان انبرک اندازهگیری اندازهٔ کاسه تار را بگیرید.
این اندازه باید از کاسهٔ تاری که در آخر کار پس از درز کردن و چسبانیدن به هم آماده میشود، تقریباً ۳ سانتیمتر بیشتر باشد زیرا همان طور که قبلاً گفته شد مقداری برای خشک شدن، قدری برای درز کردن و مقداری هم برای تراش روی کاسه با چوب ساب در نظر گرفته شود تا در آخر اتمام کار اندازهٔ کاسه دقیق باشد و برای وصل به دسته آماده شود. برای این کار پس از تراش دادن با تیشه باید با چوب ساب ترسابی رد تیشهها را محو کنید و بلندی و پستیها را بگیرد (فرق بین چوب ساب ترسابی با چوب ساب خشک سابی در این است که آج چوب ساب ترسابی بلندتر و درشتتر از چوب ساب خشک سابی است).
وقتی که کار درست شکل دادن و هموار کردن کاسه تار تمام شد، چند ساعتی بگذارید بماند و مجدداً تمام جهات کارتان را با دقت تمام ورانداز کنید که صحيح عمل کرده باشید. اکنون نوبت به جدا کردن دو لپهٔ کاسه برای در آوردن و خالی کردن آن میرسد. برای این تصویر کار ابتدا قسمت تیز یک یا دو عدد گوه چوبی را که قبلاً آماده کردهاید بين درز کارتان، یکی بین نقار و دیگری بین دل کاسه بزرگ قرار دهید و با ضربه چکش یا ته تیشهٔ نجاری دو لپه کار را از هم جدا کنید سپس میخهای فرو شده در لپه کارتان را با گازانبر بکشید.
از اینجا به بعد باید به شیوهای که ذکر میشود داخل کاسه را خالی کنید. شایسته است طی مدتی که روی کارتان را شکل میدهید و پس از اتمام کار آن را در یک کیسه نایلون بگذارید تا هوا در آن نفوذ نکند و موترک بر ندارد. احتمالاً خواهید پرسید زمانی که نایلون وجود نداشت از چه روشی استفاده میکردند.
در آن زمان پارچههایی از قبیل متقال را آغشته به موم مذاب میکردند تا خلل و فرج آن بسته شود و از آن کیسههایی میساختند و کارهایی را که نبایست در معرض هوا قرار گیرد در آن میگذاشتند و در آن را میبستند.