شاید سازمان نظام مهندسی را بتوان بزرگترین نهاد غیر دولتی و NGO در کشور دانست. طبق آمارهای تقریبی ، سازمان نظام پزشکی حدود ۲۰۰ هزار عضو دارد که شامل پزشکان، داروسازان، دندانپزشکان و... می باشد. این در حالی است که سازمان نظام مهندسی ساختمان به تنهایی چیزی حدود ۵۰ هزار عضو در سراسر کشور دارد ؛ به گونه ای که چندین سازمان نظام مهندسی متناسب با رشته های مختلف در کشور فعالیت می کند.
شاید اولین و مهمترین مسئله برای فارغ التحصیلان رشته هایی از قبیل عمران، معماری، شهرسازی و... عضویت در این سازمان و دریافت پروانه اشتغال به کار از سازمان نظام مهندسی استان ساکن در آن باشد . لذا در این گزارش سعی داریم با توجه به جمعیت ۵۰ هزار نفری عضواین سازمان که روز به روز نیز بر تعداد آنها افزوده می شود به مراحل اخذ پروانه اشتغال به کار و چگونگی تمدید و ارتقاء آن بپردازیم.
چه زمانی می توان در آزمون شرکت کرد؟ همه فارغ التحصیلان این رشته ها بعد از گذشت ۳ سال از مدرک کارشناسی یا ۲ سال از مدرک کارشناسی ارشد و یا ۱ سال از مدرک دکترای خود می توانند در آزمون نظام مهندسی شرکت کنند و در صورت پذیرفته شدن در این آزمون که عموما به صورت open book برگزار شده و در کلیه رشته ها حدنصاب قبولی ۵۰ درصد کل نمره می باشد اشتغال به کار پایه ۳ دریافت کنند. البته در رشته هایی مانند مهندسی عمران پروانه اشتغال به کار در سه بخش اجرا، محاسبات و نظارت وجود دارد که برای هر کدام از آنها آزمونی جداگانه گرفته می شود و هر کدام از مهندسین با قبولی در هر یک از این آزمونها پروانه اشتغال به کار پایه ۳ در آن بخش را دریافت می کنند.
یکی از مزیت های داشتن این پروانه وجود یک شماره خاص در نظام مهندسی هر استان به هر شخص است که تقریبا مشابه همان شماره نظام پزشکی می باشد و افراد دارای پروانه اشتغال می توانند برای تاسیس شرکت، دفاتر مهندسی و... اقدام کنند و یا حتی امتیاز سهمیه خود را به شرکت های قانونی شاغل در صنعت ساختمان واگذار کنند.
برای ارتقاء پایه چه باید کرد؟ در سازمان نظام مهندسی، پایین ترین درجه پروانه اشتغال به کار پایه ۳ می باشد که مهندسانی که دارای این پروانه باشند طبق ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی پس از گذشت ۴ سال می توانند از پایه ۳ به ۲ و پس از گذشت ۵ سال دیگر از پایه ۲ به ۱ ارتقاء پیدا کنند . شایان ذکر است که هیچ مهندسی با هر میزان تحصیلات و سابقه کار به هیچ عنوان نمی تواند از پایه ۳ یکباره به پایه ۱ ارتقا پیدا کند و گذشت زمان و کسب تجربه برای ارتقاء پایه امری الزامی است. طریقه ارتقای پایه در پروانه اشتغال به این صورت است که افراد دارای پروانه اشتغال پایه ۳ در یک سری کلاس ها و دوره ها شرکت کرده و در یک آزمون داخلی امتحان می دهند که به شرط قبولی در آن آزمون، حضور در کلاس ها و گذشت زمان کافی می توانند ارتقاء پایه داشته باشند به نحوی که اگرکسی در سال ۸۷ از دانشگاه در مقطع کارشناسی فارغ التحصیل شده باشد و به طور مرتب در حرفه مهندسی فعالیت داشته باشد به شرط قبولی در آزمون ها در سال ۹۰ پایه ۳، در سال ۹۴ پایه ۲ و در سال۹۹ می تواند پروانه اشتغال به کار پایه یک را کسب کند. ضمن اینکه ارتقاء پایه ها در سازمان نظام مهندسی به میزان تحصیلات و مدرک تحصیلی ارتباطی ندارد بلکه یک فرد با مدرک کارشناسی می تواند دارای پایه یک باشد در حالی که شخص دیگری با مدرک دکترا پروانه اشتغال به کار نداشته باشد یا دارای پروانه پایه ۳ باشد.