گردآورنده: سام طهماسبی ادیولوژیست بیمارستان مادر و کودک شوشتری با همکاری مدیر روابط عمومی بیمارستان مادر و کودک شوشتری
آلودگی صوتی و عوارض آن بر انسان
آلودگی صوتی یکی از انواع آلودگی های زیست محیطی میباشد که سلامت و بقای موجودات زنده را تهدید می کند وبه مخاطره می افکند. میزان عوارض جسمی و روحی این نوع آلودگی بر انسان به ویژه در محیط های شهری به اندازه ای است که برای آن، استاندارد های فنی و بین المللی تعیین شده است و دولت ها و متولیان شهری اصولا به رعایت آنها ملزم شده اند.
آلودگی صوتی: هرگونه صدایی ناخواسته با مدت زمان معین، شدت یا کیفیتی که به انسان آسیب جسمی و روحی وارد کند را آلودگی صوتی میگویند. این نوع آلودگی در محیط کارگاه ها و شهرک های صنعتی بیشتر به گوش می رسد ولی عمده منابع تولید کننده آلودگی صوتی ترافیک، فرودگاه ها، کارگاه ها و شهرک های صنعتی میباشند که به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم بندی میشوند.
منابع خارجی: مناطق مجاور فرودگاه ها، صدای بوق، آژیر، ضبط صوت، ترمز، اگزوز، تصادف خودروها و ساخت و ساز میباشد.
منابع داخلی: صدای تلویزیون، رادیو، جاروبرقی، مخلوط کن، چرخ گوشت و سیستم های تهویه سلامت انسان همواره تحت تاثیر عوامل خارجی قرار دارد. آلودگی صوتی از جمله عوارض خارجی میباشد که بر سلامت جسم و روان انسان به طور قابل توجهی تاثیر دارد.
کم شنوایی و وزوز گوش از جمله مهم ترین عوارض آلودگی صوتی میباشند. از دیگر عوارض آلودگی صوتی می توان به خستگی، سردرد، افزایش فشارخون، تحریک پذیری و زودرنجی، ضعف سیستم ایمنی بدن، سوء هاضمه، مشکالت گوارشی، آسیب پذیری در مقابل بیماری های عفونی و ویروسی اشاره کرد.
آلودگی صوتی و عوارض آن بر شنوایی: سیستم شنوایی انسان که از دوران جنینی تکامل پیدا میکند و از قسمت های گوش خارجی،گوش میانی،گوش داخلی و عصب شنوایی تشکیل شده است.وظیفه این ارگان های حساس دریافت وانتقال صدای دریافتی به مراکز قشری مغز به نام جایروس هشل جهت درک و تشخیص صدا میباشد. حلزون شنوایی شامل تعداد بیشماری سلول های مویی میباشد در گوش داخلی قرار دارد و عنصر اصلی دریافت و انتقال صدا به صورت پیام الکتریکی میباشد.
قرار گرفتن به طور متناوب در محیط های صوتی آلوده که میزان شدت صدا در آن بالای 09 دسی بل باشد در بلند مدت سبب آسیب به سلول های مویی می‌گردد که در پیامد آن وزوز گوش نیز ایجاد می‌شود. با آسیب به سلول های مویی شنوایی، کم شنوایی حسی ایجاد می‌شود که طیف این کم شنوایی از ملایم تا شدید میباشد.
به کم شنوایی ناشی از آلودگی صوتی NIHL ((Noise induced hearing lossگفته می شود. این کم شنوایی بیشتر در نواحی فرکانس های زیر اتفاق می افتد به دلیل اینکه این نواحی در خم اول حلزون قرار دارند و به منبع صوتی نزدیک تر میباشند. افرادی که دچار کم شنوایی ناشی از آلودگی صوتی میشوند معمولا در تشخیص گفتار، زیر و بمی صدا، جهت یابی و مکان یابی صدا دچار سردرگمی میشوند، آستانه تحمل صداهای بلند برای آنها کاهش می‌یابد. دچار خستگی در مکالمات روزمره میشوند. با رعایت نکات ایمنی نظیراستفاده از گوشی های محافظ، ایزوله کردن محیط آلوده صوتی مانند استفاده از دیوارها و درهای جاذب صدا و استفاده از پنجره های دو جداره، تغییر محیط کار ، تغییر سبک زندگی، استاندارد سازی اماکن، خودروها و تصویب قوانین شهری قابل پیش گیری و کنترل میباشد.
آلودگی صوتی و عوارض سایکولوژیکی: افسردگی، خستگی، تحریک پذیری ، زودرنجی، استرس، پرخاشگری، اختلال خواب، عصبانیت، حواس پرتی از جمله عوارض روان شناختی آلودگی صوتی میباشند که در چند دهه اخیر با توجه به تغییر سبک زندگی و گسترش شهرنشینی و توسعه صنعتی شهرها و افزایش بی رویه معادن، کارخانجات، حمل و نقل هوایی به طور نامحسوسی در بین افراد جامعه گسترش یافته است. مواجهه طولانی مدت با صدای تراز بالا حالت تنشی و پرخاشگری در افراد به وجود می آورد و به عنوان محرک روانی به ایجاد اختلال در فعالیت های عملکرد شناختی، افزایش خطاهای انسانی، افزایش واکنش های روانی در محیط های اجتماعی وخانواده منجر می‌شود.
آلودگی صوتی و عوارض جسمی: قرار گیری به طور بلند مدت در طول روز در مواجهه با صداهای بسیار بلند و آزار دهنده سبب خستگی مفرط، افزایش فشارخون می‌گردد، همچنین این عارضه سبب ایجاد اختلال در ریتم خواب افراد می‌گردد به طوری که کیفیت و زمان خواب افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با کاهش زمان خواب شبانه روزی، عملکرد غدد درون ریز بدن نیز به تناوب تحت تاثیر قرار می‌گیرد که از بارزترین آنها می‌توان به مشکلات گوارشی که بعد از خواب ناکافی بوجود می آید اشاره کرد که در دراز مدت این معضل سبب مشکلات عدیده ای نظیر زخم معده، و رفلاکس می‌گردد.
با کاهش عملکرد سیستم گوارشی تغذیه فرد نیز متأثر می‌گردد و در صورت متناسب نبودن رژیم غذایی فرد، سیستم ایمنی نیز در نتیجه دچار اختلال می‌گردد به نحوی که فرد با کوچکترین بیماری عفونی و ویروسی واکنش های شدید نشان می‌دهد. مطالعات بسیاری بر روی عوارض آلودگی صوتی انجام شده است که همگی پیامدهای ناخوشایند آن را تایید کرده اند. از یافته های اخیر می‌توان به کاهش قدرت یادگیری در کودکان اشاره کرد که در مطالعه ای که بر روی دانش آموزان در دو محیط شلوغ و محیط به نسبت آرام بود به دست آمد. افزایش سقط جنین در بین مادران ساکن کلان شهرها، کاهش وزن نوزاد در بدو تولد، کاهش بازده فکری و جسمی کودکان نیز می‌توان اشاره کرد.
یافته ها و مطالعات همگی بر ضرورت توجه مداوم و بسیار به این آلودگی زیست محیطی را اشاره دارند که خوشبختانه با شناخت ریسک فاکتورها و عوامل زیان بار آن قابل پیشگیری و کنترل میباشد.