بسم تعالی ( درس ششم موش و گربه)
۱. همى به جاى مى در ماضى ساده
مثال: همى رفت و همى گفت اى دريغا كه بايد كشتن وهشتن در اين دشت
۲. ى در آخر ماضى ساده به جاى مى در اول آن
مثال: هر كجا زنى يا مردى در منايعتى استاد يافتى اينجا مى فرستاد.
۳. مى در اول ماضى ساده در آخر ى
مثال: گر آنها كه مى گفتمى كردمى نكوسيرت پارسا مردمى
۴. همى در اول ماضى ساده ى در آخر
مثال: به كردار نيكى همى كردمى و همى خوردمى
۵. ب در اول ماضى ساده ى در آخر
مثال: هر بيرقى كه براندى بدفعه آن بكوشيدمى.
۶. مى و ب در اول ماضى ساده
مثال: شكر خنده اى انگبين مى بفروخت كه دلها زشيرينى اش مى بسوخت.
۷. مى و ب در اول ماضى ساده و ى در آخر
مثال: آنچه فرمودى نوشتمى و كارها مى براندمى.
۸. همى و ب در اول ماضى ساده
مثال: همى بگريستم تا ز آب چشمه كه بوى يار من شد روى كشور
۹. ب در اول ماضى ساده
مثال: صياد دام بنهاد.
۱۰. ى در آخر ماضى ساده
مثال: من هميشه به غم تو شاد بودمى.
نكته ى دوم: فابل
فابل به معناى قصه و حكايت است و از كلمه ى لاتين Fabula آمده است و در ادبيات جهانى به آن دسته از قصه ها و افسانه هاى كوتاه منثور يا منظوم گفته مى شود كه از زبان حيوانات گفته شده است.
در بيشتر فابلها مطالبى اخلاقى بيان مى شود و داستان بااندرزى حكيمانه پايان مى پذيرد كه اين گونه قصه ها اغلب از تخيل سرچشمه مى گيرد.
بعضى فابلها را به سه دسته تقسيم كرده اند: نظرى، اخلاقى، جبرى.
كتاب كليله و دمنه از بهترين فابلهاى موجود به شمار مى رود.
چندى درباره ى كتاب كليله و دمنه:
كتاب كليله و دمنه به وسيله برزويه طبيب از زبان هندى به زبان پهلوى ترجمه شد و در اوايل دوره اسلامى عبدالله بن مقفع آن را به زبان عربى ترجمه كرد. ظاهرا از روى اين ترجمه رودكى آن را به رشته نظم درآورد و در قرن ششم هجرى ابوالمعالى نصرالله منشى آن را به زبان فارسى ترجمه كرد و مقاديرى حديث و شعر و غيره بدان افزود.
كتاب كليله و دمنه بنا به قول نصرالله منشى مشتمل بر ۱۶ باب بوده كه ۱۰ باب آن را به هنديان نسبت داده اند و ۶ باب بقيه را ايرانيان بدان افزودند.
(درس شانزدهم زن پارسا )
نكته دوم: تذكره
در كتاب هاى تذكره زندگى، آثار و احوال و سخنان بزرگان مطرح مى شود.
متن {زن پارسا} از كتاب تذكرة الاوليا عطار نيشابورى است. اين كتاب به شرح احوال و گفتار تعدادى از عارفان و پارسيان پرداخته است.
تذكرة الشعراء:
تذكرة الشعراء از تذكره هاى معروف زبان فارسى، مشتمل بر زندگى ۱۵۱ شاعر و اديب كه توسط دولتشاه سمرقندى در سده ۹ قمرى ( ۱۵ ميلادى) گردآورى شده است.
تذكره دولتشاه نه تنها تذكره اى از شاعران پارسى گوى، بلكه تذكره اى از سلاطين و اميران ايرانى نيز به شمار مى رود كه به گونه هاى مختلف از سوى شاعران ستايش شده است.
دولتشاه در تدوين اثر خود، به منابع معتبر استناد كرده و به ذكر منابعى مانند ۴ مقاله، حدايق السحر، سير الملوك، نفحات الانس، نظام التواريخ، گلستان، بوستان و ديوان هاى بسيارى از شاعران پرداخته است.