تار، سازی ایرانی و زهی است که آن را با زخمه می‌نوازند، این ساز علاوه بر ایران در تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان نیز نواخته می‌شود. تار در گذشته پنج سیم داشت که استاد غلام‌حسین درویش سیم ششم را به آن اضافه کرد و هنوز هم کاربرد دارد.
معانی لغوی تار: ۱- رشته، نخ ۲- یکی از سازهای ایرانی با یک کاسه، پنج تار و دسته‌ای بلند ۳- تیره، تاریک.
نگاهی اختصاری به تاریخ تار
تار در گروه سازهای زهی مضرابی قرار دارد. این ساز در دوره‌ی زندیه در شیراز نواخته می‌شد و با شکل و شمایل فعلی از زمان قاجار دیده شده‌است.
مرتضی حنانه موسیقیدان ایرانی، تار را ساز ملی ایرانیان معرفی می‌کند، زنده یاد روح‌الله خالقی اشاره می‌کند که رد پای تار در شعر فرخی سیستانی مشهود است. استاد درویش خان با افزودن سیم ششم به تار، آن را تکمیل کرد.
تار از قدیم یک ساز پرطرفدار بوده که با وجود اساتید بزرگی مثل: محمدرضا لطفی و جلیل شهناز به نهایت کمال خود دست یافت و در حال حاضر هم مورد توجه هنرجویان موسیقی است.
ساختار ساز تار
- این ساز ۲۸ پرده دارد، جنس چوب کاسه‌ی آن از درخت توت و جنس دسته‌اش از گردو است.
- کاسه‌ی تار را از کنده‌ی کهنه‌ی چوب درخت توت می‌سازند، چرا که خشک بودن تارهایش باعث می‌شود صدای بهتری از ساز به گوش برسد.
- جنس پرده‌ها از روده‌ی گوسفند است و پنجه‌‌ی ساز عمدتا از چوب گردو تهیه می‌گردد. کاسه‌ی تار شبیه دو دل به هم چسبیده است و از پشت مانندی انسانی نشسته به نظر می‌رسد.
- جنس خرک ساز از شاخ بز کوهی است، تار شباهت‌هایی به سه تار هم دارد. زخمه‌ی عادی در تار از بالا به پایین ولی در سه تار از پایین به بالا نواخته می‌شود.
صدا دهی خوب تار به چه چیزهایی بستگی دارد؟
- تار خوش صدا، دسته‌ای شفاف دارد.
- تار کیفی صدای گز ندارد، اگر با تعویض سیم و پرده‌ها، این صدا برطرف نشد، ممکن است دسته‌ی آن کج یا پیچیده شده باشد.
- اگر یک تار کیفی باشد، هرچه بیشتر مضراب بخورد، صدایی خوش‌تر خواهد داشت.
- جنس و شکل مضراب در تولید صدا، بسیار موثرند.
- حجم صدای خوب و نداشتن صدای تو دماغی از ویژگی‌های تار است، البته نداشتن زنگ بیش از حد و گز و هم‌چنین تناسب حجم صدای تمام سیم‌ها با هم را باید به این خصوصیات افزود.
- در خیلی از سازها، سیم‌های دو و سل از هم پیشی می‌گیرند به گونه‌ای که در بالای دسته با هم کوک هستند اما در انتهای آن، سیم سل عقب یا جلو می‌افتد.
- صدایی شفاف، صاف و بدون اضافات، بهترین خصوصیت یک تار خوب است.
آشنایی با کاسه و نقاره‌ی تار
- ارتعاشات از کاسه (کاسه‌ی بزرگ) به نقاره (کاسه‌ی کوچک) انتقال می‌یابد، تناسب این دو در تولید صدای ساز موثر است.
- در حین نواختن، سمت کاسه‌ی ساز آویزان نباشد زیرا سنگینی آن نوازنده را خسته می‌کند.
- دسته و بدنه از نظر وزن باید یکسان و متعادل باشند.
- وزن تار باید به گونه‌ای باشد که در دست گرفتن آن باعث ایجاد خستگی نشود.
- تناسب ساز با جثه‌ی نوازنده حائز اهمیت است تا کاربر بتواند آن را به راحتی در آغوش بگیرد.
- سازی که از چوب توت ساخته شود، صدای بهتری دارد، البته سازهای تولید شده از چوب گردو اگر استاندارد ساخته شوند، کیسی مناسبی به شمار می‌روند.
مروری بر پوست و دسته‌ی تار
- تولید صدای زیر یا بم تار، با پوست و نحوه‌ی تعبیه‌ی آن ارتباط تنگاتنگ دارد.
- امروزه از پوست مصنوعی به جای پوست طبیعی و از پلاستیک به جای استخوان دسته که باید از استخوان شتر باشد، استفاده می‌کنند.
- پوست به کار رفته در تار باید چند ساله و با کیفیت باشد.
جنس، نقش و عملکرد خرک تار را هم بشناسید
- جنس خرک که موسوم به قلب ساز است، باید از شاخ قوچ وحشی باشد. سیم روی خرک ارتعاشات را انعکاس و به پوست بر می‌گرداند.
- بلند، کوتاه و نامتعارف بودن ارتفاع خرک ساز بر روی پوست، سبب تغییر سیم‌ها از دسته شده و صدای گز و گوش خراش ایجاد می‌کند.
آنچه باید در مورد دسته‌ی تار بدانید
- فاصله‌ی سیم تا پوست که به مضراب خور معروف است نباید زیاد باشد، چرا که صدای ناخوشایندی تولید می‌کند.
- نوازنده بایستی بتواند تا آخرین پرده انگشتان خود را به راحتی حرکت دهد.
- اگر دسته‌ی تار صاف و سخت باشد، صدای گز ایجاد می‌کند.
- همخوانی تمام سیم‌ها زیر انگشتان نوازنده حائز اهمیت است.
- ساز پنجه طاووسی یکی از انواع مدل‌های تار است، البته تار با سرپنجه‌ی سنتی اصیل‌تر است زیرا صدای آن کیفی است و به راحتی هم کوک می‌شود.
- بهتر است سازندگان تار هر از چندگاهی، جنس صدا و کیفیت آن را از طریق نوازندگان، کنترل نمایند.
- تراش خوب دسته‌ی تار فوق‌العاده مهم است.
- علاقه به صدادهی و دوست داشتن آن، امری سلیقه‌ای است، هرکس سبک یک استاد را می‌پسندد.
- ضخامت یکسان و سبکی دسته یکی از فاکتورهای قابل توجه است.
- چوب گردوی تیره برای دسته‌ی ساز گزینه‌ی خوبی است، چوب آبنوس وزن تار را سنگین می‌کند.
- دسته‌ی قطور به مزور زمان، حالت پنجه را تغییر می‌دهد.
پرده‌ی تار
- ضخامت و زمختی گره‌های پرده، دست را اذیت می‌کند.
- بیشتر سازها به خصوص سیم زرد، به علت پرده یا دسته صدای گز می‌دهند.
- رعایت استاندارد ساخت ساز به ویژه در مورد دسته و چوب یک تکه‌ی گردو، مهم است.
شرایط نگه‌داری تار چگونه است؟
- آب و هوای بهاری، شرایطی مناسب برای نگه‌داری تار است.
- مناطق خشک و کویری تهدیدی برای ساز شما به حساب نمی‌آیند.
- در مناطق شمالی کشور که بارندگی و رطوبت زیاد است، بهتر است تار را در کیسه‌های گیرنده‌ی رطوبت نگه‌داری نمایید.
- ساز را روی دیوار آویزان نکنید، ممکن است سقوط کند و بشکند.
- نور مستقیم خورشید، رطوبت و گرما شرایط خوبی برای نگه‌داری تار نیست، آن را در جعبه‌ی مخصوص ساز یا کاور ضد رطوبت قرار دهید.
- هنگام حمل و نقل، اشیای دیگر را روی ساز قرار ندهید.
- آویزان کردن و تکیه‌دادن ساز به دیوار، در بلند مدت باعث تغییر شکل دسته‌ی آن می‌شود.
- هنگامی که قرار است برای مدتی از ساز استفاده نکنید، آن را در کاور ضخیم و ضد رطوبت قرار دهید.
- محیط خیلی گرم و خیلی سرد، در بلند مدت بر روی صدای تار تاثیر می‌گذارد، محیط خشک با دمای معمولی، وضعیت خوبی برای نگه‌داری تار است.
- در صورتی که مدتی از تار استفاده نمی‌کنید، بهتر است سیم‌های آن را شل و کوکش را خالی نمایید تا به دسته فشار وارد نشود.
- از وارد کردن هرگونه ضربه و فشار به پوست تار که بسیار ظریف است، خودداری کنید.
همه نکات ذکر شده در این مقاله هنگام انتخاب تار مناسب اهمیت دارند. رعایت همه این نکات ممکن است سخت به نظر برسد، به همین دلیل در ادامه مطلب، ۱۹ تار ارزان، باکیفیت و محبوب را برای شما آماده کرده‌ایم. این تارها امتحان خود را بارها پس داده و رضایت هنرجوها را جلب نموده‌اند. با کلیک روی تصویر و یا دکمه زیر هر محصول می‌توانید وارد سایت دیجی‌کالا شده و محصول را به صورت اینترنتی سفارش دهید.
تار ایران ساز مدل یک مهر کد H400
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
طبیعی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
خرک و سیم گیر و شیطانک از جنس شاخ اورنامنتال است.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل جاوید
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره تودلی
جنس گوشی کوک
سرپنجه طاووسی مکانیکی
جنس پرده
بامبو
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
ساز سه اکتاو
ساز شناسنامه دار
رنگ لاک الکل طبیعی زرد رنگ آلمانی ( لاک الکل سنتی تار )
پوست بره تو دلی درجه یک
ست سیم گیر-شیطانک- خرک اورنامنتال کم یاب
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل دو مهر کد G300
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
طبیعی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
خرک و سیم گیر و شیطانک از جنس شاخ اورنامنتال است.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار بختیاری مدل ۲ مهر
مشخصات
نام سازنده
بختیاری
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره تو دلی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
استخوان
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هارد کیس
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل آذرخش
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره تودلی
جنس گوشی کوک
سرپنجه طاووسی مکانیکی
جنس پرده
طبیعی
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
ساز شناسنامه دار
رنگ لاک الکل طبیعی
پوست بره تو دلی درجه یک
ست سیم گیر-شیطانک- خرک اورینتال کم یاب
ساز سه اکتاو
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل فیروزه
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره تودلی
جنس گوشی کوک
سرپنجه طاووسی مکانیکی
جنس پرده
بامبو
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
ساز سه اکتاو
ساز شناسنامه دار
پوست بره تو دلی درجه یک
ست سیم گیر-شیطانک- خرک اورنامنتال کم یاب
رنگ لاک الکل طبیعی زرد رنگ آلمانی
بروی این ساز هنر نقاشی و تذهیب توسط استاد زهرا ریاحی کار شده و به صورت انحصاری این طرح مخصوص تار فیروزه می باشد.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل نقش جهان
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره تودلی
جنس گوشی کوک
سرپنجه طاووسی مکانیکی
جنس پرده
بامبو
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
ساز سه اکتاو
ساز شناسنامه دار
پوست بره تو دلی درجه یک
ست سیم گیر-شیطانک- خرک اورنامنتال کم یاب
رنگ ساز خودرنگ بوده و لاک الکل نفیس و ویژه آلمانی می باشد.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل صدف
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره تودلی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
طبیعی
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
ساز شناسنامه دار
رنگ لاک الکل طبیعی
پوست بره تو دلی درجه یک
ست سیم گیر-شیطانک- خرک اورینتال کم یاب
ساز سه اکتاو
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار آوای مولانا مدل اسلیمی
مشخصات
نام سازنده
آوای مولانا
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره
جنس گوشی کوک
برنجی
جنس پرده
الیاف طبیعی
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
استخوان
جنس خرک
شاخ اوریال
فاصله از شیطانک تا خرک
۳/۴
اندازه کاسه
کوچک
اقلام همراه
-هاردکیس
-مضراب برنجی
سایر توضیحات
-نوع سیم گیر ساچمه ای
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار آوای مولانا مدل چکامه
مشخصات
نام سازنده
آوای مولانا
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
بره
جنس گوشی کوک
برنجی
جنس پرده
الیاف طبیعی
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
استخوان
جنس خرک
شاخ اوریال
فاصله از شیطانک تا خرک
۴/۴
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
-هاردکیس
-مضراب برنجی
سایر توضیحات
-نوع سیم گیر ساچمه ای
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل یک مهر کد G200
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
طبیعی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
خرک و سیم گیر و شیطانک از جنس شاخ اورنامنتال است.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل یک مهر کد H900
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
طبیعی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
خرک و سیم گیر و شیطانک از جنس شاخ اورنامنتال است.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل دو مهر کد H700
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
طبیعی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
خرک و سیم گیر و شیطانک از جنس شاخ اورنامنتال است.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل یک مهر کد H100
مشخصات
نام سازنده
ایران ساز
جنس دسته
گردو
جنس کاسه
توت
جنس پوست
طبیعی
جنس گوشی کوک
گردو رگه راست
جنس پرده
روده گوسفند
جنس شیطانک
شاخ
جنس سیم گیر
شاخ
جنس خرک
شاخ
جنس نگهدارنده خرک
روده گوسفند
فاصله از شیطانک تا خرک
۶۶ سانتیمتر
اندازه کاسه
بزرگ
اقلام همراه
هاردکیس
سایر توضیحات
خرک و سیم گیر و شیطانک از جنس شاخ اورنامنتال است.
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
در این مطلب با نکات مهم و اساسی هنگام خرید تار آشنا شدیم، با رعایت این نکات می‌توانید یک تار مناسب با سطح مهارت خود انتخاب کرده و همیشه از نواختن یک ساز با صدای دلنشین لذت ببرید.
پیشنهاد مطالعه: راهنمای خرید سه تار
هر نوع سوال، پیشنهاد و یا انتقادی دارید، آن را در بخش دیدگاه‌های همین مطلب با ما در میان بگذارید.