سوالات درس 17 مطالعات نهم
1- تعاريف فرهنگ چيست ؟ الف) فرهنگ را مي توان شيوه ي مشترك زندگي در يك جامعه دانست .
ب) فرهنگ را آگاهي وانديشه ي مشترك اعضاي يك جامعه نيز مي گويند .
2- رابطه ي جامعه و فرهنگ را بيان كنيد؟ جامعه بدون فرهنگ وجود ندارد و فرهنگ هم بدون جامعه به وجود نمي آيد .
3- اجتماعي شدن يا جامعه پذيري چيست ؟ اجتماعي شدن فرايندي طولاني مدت از تولد تا آخر عمر است كه افراد از طريق آن ، زندگي
در جامعه را مي آموزند و خود را با ان منطبق مي كنند .
4- چرا اجتماعي شدن فرايندي بسيار مهم در زندگي است؟ زيرا بدون آن ، افراد نمي توانند به زندگي در جامعه ادامه دهند .در يك
جامعه ، هر فرد عقايد و باورها ، رسوم ، قوانين و حتي چگونگي پاسخدادن به غرايز را از ديگران مي آموزد و به افراد ديگر ياد مي دهد .
5- فرايند اجتماعي شدن نخست در كجا رخ مي دهد ؟ چگونه؟ با ذكر مثال؟ در خانواده - پدر و مادر به كودك ياد مي دهند كه
چطور صحبت كند ، چگونه غذا بخورد و در نشست و برخاست چه آدابي را رعايت كند ، چگونه به مهمان سلام و تعارف كند ، چگونه در مراسم
مختلف مثل جشن ها يا عزاداري ها شركت كند و چه بپوشد و چگونه رفتار كند ، در موقع خميازه كشيد دست را جلوي دهانش بگيرد يا
پاهايش را جلوي افراد بزرگ تر دراز نكند و موقع غذا خوردن ، دهانش صدا ندهد .
6- با بزرگ تر شدن فرد ، علاوه بر خانواده ، چه عوامل ديگري در فرايند اجتماعي شدن فرد موثر است؟ رسانه هاي جمعي ،
دوستان و گروه همسالان و برنامه هاي آموزشي و تربيتي مدرسه نيز چگونگي زندگي در جامعه و سازگاري با ان را به تدريج به او مي آموزند .
اين فرايند بعدها با رفتن به دانشگاه ، خدمت سربازي ، محل كار و ..... ادامه پيدا مي كند .
7- در فرايند اجتماعي شدن ، مهم ترين لايه هاي فرهنگ كه به افراد آموخته مي شوند چيست؟ نمادها ، هنجارها ، ارزش ها و عقايد .
8- لايه ها و جنبه هاي فرهنگ يك جامعه چگونه است؟ با ذكر مثال؟برخي از لايه هاي فرهنگ خارجي يا بيروني (ظاهري) هستند
مانند نمادها و هنجارها و برخي عميق تر هستند مانند ارزش ها و عقايد .
9- كاربرد نماد چيست؟ هر جامعه اي براي انتقال معاني مورد نظر خود از انواع معيني از نمادها استفاده مي كند . برای مثال، علامت «؟» نماد پرسش و علامت «!» نماد تعجب است
10- هنجار چيست؟ هنجارها ، رفتارهاي معيني هستند كه در يك گروه يا جامعه پذيرفته شده و متداول اند . به عبارت ديگر به قواعد و
شيوه هاي مورد قبول يك جامعه براي انجام دادن كارها ي مختلف ، هنجار مي گويند . براي مثال ، ما وقتي به هم مي رسيم سلام مي كنيم ،
وقتي مي خواهيم غذا بخوريم يا وارد جايي شويم به هم تعارف مي كنيم .
11- هنجارها شامل چه مواردي مي شود ؟ هنجارها در اقع همه ي عادت ها ، آداب و رسوم اجتماعي ، مناسك مذهبي ، قواعد ، قوانين و
مقررات را در بر مي گيرد .
12- رابطه ي هنجارها و زندگي اجتماعي چيست؟ زندگي اجتماعي بدون وجود هنجارها ادامه پيدا نمي كند و هنجارها به روابط اجتماعي
سامان مي بخشند . افراد يك جامعه خود را ملزم مي بينند از هنجارها پيروي كنند تا جامعه آنها را به عضويت بپذيرد .
13- مهم ترين دلايل پيروي از هنجارها را بيان كنيد؟ ارزش دانستن و اعتقاد به آنها ، حفظ آبرو و احترام يا ترس از مجازات .
14- پيروي نكردن از هنجارها ، چه عواقبي براي افراد دارد؟ اگر افراد از هنجارها يا شيوه هاي مورد قبول گروه يا جامعه پيروي نكنند
، مجازات مي شوند . اين مجازات ممكن است به صورت سرزنش خود يا ديگران ، پوزخند ف تمسخر ، طرد كردن و محروم نمودن ، متلك گفتن يا
مجازات هاي رسمي و قانوني باشد .
15- ارزش چيست؟ ارزش یعنی اینکه ما، اموری را خوب، مطلوب و مثبت تلقی کنیم. هر فرد یا اعضای هر گروه و جامعه، اموری را با ارزش می دانند و امور دیگری را ناپسند تلقی می کنند.
16- رابطه ي ارزش ها و هنجارها را بنويسيد ؟ با ذكر مثال؟ ارزش ها به هنجارها جهت می دهند یعنی افراد بر مبنای ارزش هایی که به آنها معتقدند رفتار و عمل می کنند. برای مثال فردی که حفظ محیط زیست برایش یک ارزش است، تلاش می کند در عمل به حفظ محیط زیست کمک کند. چنین فردی در مصرف منابع آب و برق صرفه جویی می کند، زباله ها را از هم تفکیک می کند، در هنگام سفر به همراهانش تأکید می کند از پخش کردن زباله و پلاستیک در طبیعت خودداری کنند
17- منظور از ارزش هاي اجتماعي چيست؟ با ذكر مثال؟ انسان ها یا اغلب افراد یک جامعه آن را خوب و مطلوب می دانند ٔ
براي مثال ،مانند شجاعت، صداقت، کمک به دیگران، احترام به سالمندان و دفاع از کشور.
18- با ذكر يك مثال توضيح دهيد چه رابطه اي بين عقايد و هنجارها و ارزش ها وجود دارد؟ یکی از عوامل مهمی که در شکل گیری ارزش ها مؤثر است، عقاید دینی است. برای مثال صدقه دادن و انفاق برای فرد مسلمان یک ارزش است و این ارزش ناشی از اعتقادی است که آن فرد به جلب خشنودی خداوند و اطاعت ا
ز او دارد.
19- عقايد اسلامي براي مسلمانان چه نقشي دارد؟ اعتقادات اسلامي ، ملاكي است كه با آن هنجارها و ارزش ها را مي سنجيم و هر كدام را
كه با اين اصول اعتقادي سازگاري ندارند ، طرد مي كنيم .
21- هر يك از هنجارهاي زير مبتني بر كدام ارزشها و عقايد است؟ توضيح دهيد .
الف) برخي نانوايي ها ، شب ها ي جمعه يك يا چند تنور نان خود را به صورت رايگان و صلواتي به مردم مي دهند .
( ارزش هاي ديني – كمك به ديگران و انسان دوستي)
ب) مردها در هنگام ورود به خانه ديگران با صداي بلند يا االله مي گويند . ( ارزش هاي عرفي و ديني- حفظ حجاب و پوشش)
ج) افراد در موقع ديدن كودك ، ماشااالله مي گويند . ( ارزش هاي ديني- چشم زخم )
*- فرهنگ جامعه شيوه ي................. است . ( زندگي آن جامعه)
*- فرهنگ پديده اي .................. است ، يعني از طريق زن به ارث نمي رسد . ( آموختني )
*- فرهنگ از راه .............. از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود . ( آموزش و تربيت )
*- فرهنگ در جريان (فرايند) ............. آموخته مي شود . (اجتماعي شدن)
*- فرايند اجتماعي شدن ، نخست در .......................... رخ مي دهد . (خانواده )
*- اولين و مهم ترين كانون اجتماعي شدن فرد .......................... است . ( خانواده)
*- نماد در جريان ............................... به وجود مي آيد . ( روابط اجتماعي)
*- هنجارها به ........................... سامان مي بخشد . ( روابط اجتماعي)