جنگل ناحیه‌ای که از درختهای انبوه پوشیده باشد را جنگل می‌نامند. در جنگل طبیعی معمولاً درختان
کوچک و بزرگ وتنومند بطور نامنظم وهمچنین علفهای خودرو فراوانند.
جنگلها در تمام نواحی زمین که قابلیت رشد درخت در آنها وجود دارد و از نظر ارتفاع در زیر خط درخت قرار
دارند یافت می‌شوند، مگر اینکه بارش باران در آنجا کم بوده، یا تناوب آتش سوزیهای طبیعی زیاد باشد.
جنگلها عمدتاً شامل تعداد زیادی از گونه‌های درختان با ارتفاع مختلف می‌باشند، و در کنار اینها
درختچه‌ها و درختان جوان رشد می‌کنند، که سبب استفاده بهینه از نور آفتاب می‌شود. یک جنگل به
شکل طبیعی اش، محل زندگی بسیاری از جانوران و گونه‌های گیاهی می‌باشد، و زیست توده آن در
هر واحد سطح، در مقایسه با بیشتر زیست بومها زیادتر می‌باشد. از دیدگاه بوم‌شناختی، ممکن است
یک جنگل از یک درختزار متمایز باشد. جنگل کم و بیش، سایبانی متراکم دارد، و شاخ و برگ درختان
به هم می‌رسند یا این که در هم تنیده می‌شوند؛ یک درختزار عمدتاً سایبان بازی دارد، که مقداری نور
خورشید از بین درختان نفوذ می‌کند. بیشتر از تمام مناطق دنیا جنگلهای برگ ریز معتدل بر اثر فعالیتهای
انسان تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. در اکثر مناطق معتدل، نواحی وسیعی از جنگلها برای احداث راههای
کشاورزی از بین رفته‌اند. این فرآیند چندین قرن پیش در اروپا آغاز شد و منجر به باقی ماندن تعداد کمی
از جنگلهای خالی از سکنه شد. در شرق آمریکای شمالی، جنگل زدایی با ورود مهاجران اروپایی آغاز
شد اما هنوزبه وسعت آنچه در اروپا رخ داده، نرسیده‌است.
جنگل، هدیه خدایی و نخستین دوست بشر به شمار می‌رود. هیچ یک از پدیده‌های طبیعت به اندازه
جنگل در زندگی آدمیان نقش اساسی و سازنده ندارند. انسان آغازین تنها در پناه جنگل توانست به
حیات و تولید نسل خود ادامه دهد، او نیازمندیهای روزانه خود را از جنگل بدست می‌آورد. بدین سان
احترام به درختان و احساس دوستی نسبت به آنها پدیده‌ای است که منشا بسیار دیرین در پندار
انسانها دارد و افسانه‌های کهن اقوام و ملل مختلف جهان، سرشار از اساطیر گیاهی است.
پیدایش جنگل:
تعریف جنگل و انواع آن جنگل منطقه وسیعی پوشیده از درختان، درختچه‌ها و
گونه‌های علفی است که همراه با جانوران وحشی نوعی اشتراک حیاطی گیاهی
و جانوری را تشکیل داده و تحتتأثیر عوامل اقلیمی و خاکی قادر است تعادل طبیعی خود را حفظ کند.
حداقل سطحی که برای تشکیل جنگل از نظر علمی لازم است بسته به نوع گونه درختی، شرایط
محیطی و غیره تغییر می‌کند. این مساحت در شرایط معمولی حداقل ۳/۰ هکتار (۳ هزار متر مربع)
است. واژه جنگل از زبان سانسکریت است و به اکثر زبان‌های اروپائی نیز وارد شده‌است و معنای جنگل
طبیعی و بکر را می‌دهد. جنگل بسته به نوع پیدایش آن و خصوصیات ساختاری به جنگل بکر، جنگل
طبیعی، جنگل مصنوعی یا جنگل دست کاشت طبقه‌بندی می‌شود. جنگل بکر یا دستنخورده، جنگلی
است که بدون دخالت انسان بهوجود آمده‌است و ترکیب گونه‌های درختی و درختچه‌ای و علفی آن طوری
است که وضعیت کاملاً طبیعی را نشان می‌دهد. چوب و سایر فرآوردههای آن در همان سیستم طبیعی
تجزیه شده و به خود جنگل برمی‌گردد. بهعبارت دیگر از جنگل بکر هیچگونه موادی (زنده یا غیرزنده) به
خارج از آن حمل نمی‌شود. رویش چوبی جنگلهای بکر که به حالت تعادل رسیده باشند عملاً صفر است،
یعنی همانقدر که چوب و سایر موادآلی تولید می‌شود همانقدر هم تجزیه می‌شود و یا می‌پوسد،
بهعبارت دیگر چرخه رفت و برگشت مواد در یک جنگل بکر چرخ‌های بسته‌است. در جنگل بکر بین
تولیدکنندگان (گیاهان)، مصرف‌کنندگان (جانوران) و تجزیه‌کنندگان (جانوران ریز) یک اشتراک حیاتی
متقابل و پایدار برقرار است. جنگلهای بکر از تنوع زیستی بالائی برخوردارند و دارای اطلاعات ژنتیکی
ارزشمندی هستند که تا به امروز بسیاری کشف نشده‌است. امروز ارزش جنگلهای بکر بسیار زیاد
است هر چند که متأسفانه روند تخریب کمی و کیفی آنها در دنیا رو به افزایش است. امروزه سعی
بر این است که جنگلهای بکر باقی مانده بر روی کره‌زمین را حفظ و از آنها به‌عنوان ذخیره‌گاههای
اطلاعات ژنتیکی و تنوع زیستی استفاده شود. امروزه تبدیل جنگلهای بکر به جنگلهای صنعتی قابل
توجیه نیست و نگهداری آنها حتی از نظر اقتصادی نیز توجیه‌پذیر است. جنگل طبیعی، جنگلی است
که بدون دخالت انسان بهوجود آمده‌است ولی انسان به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در آن دخالت
(بهرهبرداری) کرده‌است. جنگلهای بکر، دست‌خورده و بهرهبرداری شده تبدیل به جنگلهای طبیعی
می‌شوند. بهعبارت دیگر جنگلهای طبیعی، جنگلهای بکر دست خورده هستند. ترکیب درختان و سن
آنها و تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری در یک جنگل طبیعی با جنگل بکر متفاوت است و عموماً جنگل
طبیعی از نظر زیست‌محیطی فقیرتر از جنگل بکر است. با وجود این جنگلهای طبیعی قادر هستند
چشم‌اندازهای طبیعی هر منطقه را حفظ کرده و در اکثر موارد از جنگلهای مصنوعی یا دست کاشت
غنیتر و پایداتر باشند. جنگلهای مصنوعی یا دست کاشت یا جنگل انسان‌ساخت جنگلی است که به
دست انسان و با هدف مشخصی ایجاد شده‌است و هدف از ایجاد آن تولید چوب، ایجاد مناظر طبیعی،
حفظ آب و خاک، ایجاد مناطق تفریحی و تفرجی و غیره‌است. جنگل مصنوعی معمولاً بهصورت نهال
کاری (درختکاری) بهوجود میآید، هر چند این جنگلها را می‌توان با کاشت بذر نیز بهوجود آورد. تجربه
شده‌است جنگلهای مصنوعی که با این روش بهوجود آمدهاند پایدار و نزدیکتر به جنگلهای طبیعی
هستند. جنگلهای مصنوعی که با همه ایجاد شده، قلمستان نامیده می‌شود (مثل قلمستان‌های
صنوبر در بسیاری از نقاط ایران). البته باید متذکر شد که قلمستان‌ها در اکثر نقاط دنیا از نظر حقوقی
جزء جنگلها محسوب نمی‌شوند. امروزه ایجاد جنگلهای مصنوعی در دنیا از اهمیت بالائی برخوردار
است چرا که به افزایش نیاز چربی در جهان پاسخ می‌دهد. چنانچه جنگل‌هائی در زمینهای زراعی و بایر
با هدف تولید چوب با استفاده از روشهای پیشرفته زراعی از قبیل شخم زمین، کود دادن و غیره ایجاد
شده باشد به آن زراعت چوب اطلاق می‌شود. حجم زراعت چوب در زمینهای غیرجنگلی در تمام دنیا
در حال افزایش است. علاوه بر سه نوع جنگلی که تعاریف آن ذکر شد در ایران از اصطلاح بیشه هم
استفاده می‌شود. ما بیشه را معمولاً برای پوشش گیاهی به‌کار می‌بریم که اطراف رودخانه و شیار
دره‌ها در مناطق خشک ظاهر می‌شوند. این واژه به تجمع درختچه‌ها و نیزارها نیز اطلاق می‌شود.
فواید جنگل:
جنگل دارای فواید بیشماری است که بشر بیشتر آن ها بر زندگی بشر اثر مثبتی می گذارند. در جنگل ها
انواع قارچ ها ، میوه ها و حتی ساقه های گیاهان و درختان دیده می شود که غذای عده ی زیادی از
انسان ها را تشکیل می دهند. درختان جنگل گاز دی اکسید کربن هوا را دریافت می کنند و طی عمل
فتوسنتز ، آن را تبدیل به اکسیژن می کنند. همچنین چوب درختانی جنگلی در ساختمان سازی ، تهیه
ی کاغذ و تهیه ی وسایل منزل کاربرد دارد. جدای از همه ی این ها ، سایه ی درختان جنگل های انبوه ،
هر آدمی را از گرمای طاقت فرسا نجات می دهد!
+ نوشته شده در دوشنبه چهارم بهمن ۱۳۸۹ ساعت 15:25 توسط حسن قربانی |