به نام خدا
مجموعه سوال و جواب مطالعات اجتماعي هشتم
(دوره اول متوسطه)
قابل استفاده براي دانش آموزان پايه ي هشتم
سال تحصیلی96/97
درس 1(تعاون1)
-1 تعاون يعني چه ؟ تعاون يعني همكاري و ياري رساندن به يكديگر .
-2 ما انسان ها در مقابل چه كساني مسئول هستيم ؟ همه ما انسان ها در مقابل خداوند متعال نسبت به خود ، ديگران و محيطي كه در آن
زندگي مي كنيم ، مسئول هستيم .
-3 چرا هيچكس نمي تواند اعمال و رفتار و زندگي خود را از اجتماع جدا كند ؟ از آنجايي كه انسان هم موجودي اجتماعي و هم
مسئول آفريده شده است ، هيچكس نمي تواند اعمال و رفتار و زندگي خود را از اجتماع جدا كند و بگويد من مي خواهم زندگي آسوده اي
داشته باشم ، نسبت به آنچه در جامعه مي گذرد و اتفاقاتي كه براي ديگران مي افتد ، بي تفاوت بمانم و زندگي خود را از ديگران جدا كنم .
-4 قرآن كريم در باره تعاون و همكاري چه فرموده است ؟ در كارهاي نيك و پرهيزكاري ، يكديگر را ياري كنيد و در گناه و
ستمكاري همكاري نكنيد .
-5 حضرت علي (ع) در باره رفع مشكلات مومنان چه فرمود؟ از پيامبر اكرم (ص) شنيدم كه فرمود كسي كه يك كشكل از مومني
رفع كند مانند كسي است كه تمام عمرش را به عبادت سپري كرده است .
-6 همكاري نكردن در گناه يعني چه ؟ يعني اينكه اگر كسي كار ناپسند يا گناهي انجام مي دهد ما او را تشويق نكنيم يا طوري رفتار
نكنيم كه انگار با او موافق هستيم .
-7 جلوه ها و شكل هاي مختلف تعاون را نام ببريد ؟ اظهار دوستي و محبت ، همدلي و خوشحال كردن يكديگر ، هديه دادن ، كوششبراي صلح و آشتي ميان مومنان ، عيادت از بيمار ، قرض دادن ، رفع مشكلات مردم و ياري رساندن به آنها در گرفتاري ها ، مشاركت براي رفعنياز هاي ا ملي فقرا ، امر به معروف و نهي از منكر و .....
-8 همكاري و همدلي در خانواده چه نتيجه اي دارد ؟ باعث صميميت و محبت بيشتر بين اعضاي خانواده مي شود .
-9 تقسيم وظايف و مسئوليت ها در خانواده چه نتيجه اي دارد ؟ با تقسيم وظايف و مسئوليت ها ، هر عضوي از خانواده احساس ميكند كه مفيد است و همه كارهاي خانه بر دوش يك نفر قرار نمي گيرد .
-10 پيامبر اكرم (ص) و امامان بزرگوار در چه كارهايي با اعضاي خانواده ي خود همكاري مي كردند ؟ در كارهايي ماننددوشيدن شير چارپايان ، آسياب كردن گندم و جو و نظافت خانه ، همكاري مي كردند .
-11 چند نمونه از همكاري در مدرسه را بنويسيد ؟ همكاري در نظافت كلاس و مدرسه ، كمك به همكلاسي هايي كه در درس ضعيفهستند ، همكاري در مراسم صبحگاهي و از اين قبيل .
-12 همدلي و همكاري در بين افرادي كه در يك محلّه زندگي مي كنند چه نتيجه اي دارد ؟ علاوه بر ايجاد صميميت و همبستگيموجب مي شود كه كارها بهتر پيش برود .
-13 از جلوه هاي تعاون در محلّه چند مورد نام ببريد ؟ عيادت از همسايه بيمار ، كمك و خوشامدگويي به همسايه جديدي كه به محلّهنقل مكان نموده ، همكاري در نظافت و پاكيزگي محلّه و مراقبت از اموال عمومي و همكاري در جشن ها يا مراسم مختلف از جلوه هاي تعاون درمحلة است .
-14 امام صادق (ع) در مورد خوش رفتاري با همسايه چه فرموده است ؟ با همسايه ات خوش رفتاري كن تا مسلمان راستين باشي .
-15 به نظر شما آيا صحيح است كه در خانه همه ي كارها بر دوش يك نفر گذاشته شود ؟ چرا؟ خير . اين كار باعث ناراحتي بيناعضاي خانواده خواهد شد .
-16 به نظر شما چه عواملي مانع از همكاري و تعاون مي شود؟ مثال بزنيد؟ حسادت ، غرور ، تك بر ، كينه و دشمني ، خودخواهي .
*- دين اسلام در زمينه رابطه فرد با .................................... پيام و دستوراتي دارد . ( اجتماع )
*- يكي از كارهايي كه قرآن كريم به آن امر فرموده ............................. است . (تعاون
درس تعاون(2)
-1 آيا تعاون ، تنها به خانه و مدرسه و محلّه محدود مي شود؟ خير – گاهي افراد نيكوكار در سطح جامعه به صورت فردي و گاهي به
صورت گروهي به ديگران ياري مي رسانند و كمك مي كنند .
-2 انفاق چيست ؟ افراد از طريق بخشش مال ، علم ، توانايي ها و زمان عمر خود به كساني كه نيازمند هستند ، ياري مي رسانند . به اين
بخشش انفاق مي گويند .
-3 انفاق كردن چه اثراتي در زندگي فرد انفاق كننده دارد ؟ 1- زمينه رستگاري فرد را در دنيا و آخرت فراهم مي كند 2- موجب پاكي
و افزايش مال و ثروت مي شود 3- موجب تقويت روحيه ايثار و بخشش در انسان مي شود 4- قلب انسان را از دلبستگي به دنيا و مال و ثروت
........ - مي رهاند 5- آرامش روحي و رواني به دنبال دارد 6
-4 از جمله موسسات خيريه چند نمونه نام ببريد ؟ انجمن هاي حمايت از بيماران خاص ، انجمن هاي نگهداري از معلولين و سالمندان ،
درمانگاه هاي خيريه ، موسسات نگهداري و حمايت از ايتام و خ يرين مدرسه ساز و كتابخانه ساز .
-5 خيرين مدرسه ساز چگونه افرادي هستند ؟ خ يرين مدرسه ساز با استفاده از توانمندي هاي خود و ديگر افراد يا نهادهاي نيكوكار به
ساختن يا تعمير و نوسازي و تجهيز مدارس مي پردازند و اين مدارس را به صورت رايگان در اختيار وزارت آموزش و پرورش قرار مي دهند .
-6 وقف چيست ؟ از ديرباز افراد نيكوكار بناهايي مانند مدرسه علم يه ، پل ، كاروانسرا ، آب انبار و حمام عمومي مي ساختند تا مردم
بتوانند از آنها استفاده كنند . گاهي نيز دستور مي دادند از منافع و درآمدي كه از فعاليتي در يك مكان حاصل مي شود مثلاً از زمين كشاورزي
يا كارگاه توليدي ، به افراد نيازمند كمك شود .
-7 موقوفات چيست ؟ به اموال و دارايي هايي كه وقف مي شود موقوفات مي گويند و كسي حق تصرف در آنها را ندارد يعني تا ابد بايد به
همان صورت كه واقف معين نموده است ، استفاده شود .
-8 شركت هاي تعاوني چگونه تشكيل مي شوند ؟ هرگاه گروهي از مردم براي رفع نيازهاي معيشتي و شغلي خود دور هم جمع شوند و
بر طبق تعاوني ها ، در فعاليتي سرمايه گذاري و همكاري كنند و در سود وزيان آن شريك شوند ، در واقع يك شركت تعاوني تأسيس كرده اند
و هر يك از آنها را عضو شركت تعاوني مي نامند .
-9 بر اساس قانون ، هر شركت تعاوني چگونه رسميت پيدا مي كنند ؟ هر شركت تعاوني حداقل با 7 عضو رسميت پيدا مي كند .
اعضا از بين خود هيئت مديره اي را انتخاب مي كنند . همه اعضاي شركت تعاوني در تصميم گيري ها مشاركت مي كنند و رأي مي دهند .
-10 تفاوت شركت هاي تعاوني و شركت هاي غير تعاوني در چيست ؟ در شركت هاي تعاوني همه افراد با هم برابر هستند يعني هر
كس با هر مقدار سرمايه (سهم) عضو شود ، يك حق رأي دارد . در حالي كه در شركت هاي غير تعاوني ، هركس سرمايه و سهامش بيشتر است
قدرت بيشتري در تصميم گيري ها دارد .
-11 شركت هاي تعاوني چه هدفي و چه ويژگي هايي دارند ؟ در شركت هاي تعاوني ، گروهي از افراد به طور داوطلبانه براي يك هدف
مشترك تلاش مي كنند . هدف شركت هاي تعاوني معمولاً حل مشكلات اقتصادي و ايجاد رفاه و زندگي بهتر براي اعضاي آن است و منافعي نيز
كه از همكاري و فعاليت گروهي (جمع) حاصل مي شود ، به طور عادلانه بين همه اعضا توزيع مي شود .
-----------------------------------------------------------------------------------------
*- گاهي افراد نيكوكار در قالب سازمان هاي ........................... و .......................... به ياري نيازمندان مي پردازند . (مردم نهاد – موسسات خيريه)
*- سازمانهاي مردم نهاد و موسسات خيريه بايد براي فعاليت هاي خوداز وزارت ........................... مجوز بگيرند . ( كشور )
*- يكي ديگر از اقدامات بسيار خوب به منظور انفاق و تعاون در جامعه ............................... است . (وقف)
*- به اموال و دارايي هايي كه وقف مي شود ............................. مي گويند . ( موقوفات)
درس سوم ساختار و تشکیلات دولت
-1 حكومت كشور ما ايران چيست و چگونه اداره مي شود ؟ حكومت كشور ما جمهوري اسلامي است كه به وسيله سه قوه مقننه، قضاييه ومجريه ، زير نظر مقام رهبري اداره مي شود .
-2 رئيس قوه مجريه كيست و چه مسئوليت هايي بر عهده دارد ؟ رئيس قوه مجريه ، رئيس جمهور نام دارد كه پس از مقام رهبريعالي ترين مقام رسمي كشور است و مسئوليت اجراي قانون اساسي و رياست قوه مجريه را بر عهده دارد .
-3 رئيس جمهور چگونه انتخاب مي شود ؟ رئيس جمهور براي مدت چهار سال با رأي مستقيم مردم انتخاب مي شود و تنها براي يكدوره ي چهار ساله ي ديگر به صورت متوالي انتخاب مجدد اومانعي ندارد .
-4 چه كساني مي تواننددر انتخابات شركت كنند ؟ در روز رأي گيري ، همه كساني كه ايراني و تبعه ي جمهوري اسلامي ايران هستند ،حتي افرادي كه در خارج از كشور زندگي مي كنند ، مي توانند در انتخابات شركت كنند و به فرد مورد نظرشان رأي بدهند .
-6 مراسم تحليف (سوگند ) رئيس جمهور چگونه انجام مي شود ؟ رئيس جمهور در مجلس شوراي اسلامي با حضور نمايندگانمجلس و شوراي نگهبان و رئيس قوه قضاييه در پيشگاه قرآن كريم شوگند ياد مي كند كه وظايف خود را به درستي انجام دهد .
-7 رئيس جمهور و دولتي كه تشكيل مي دهد در برابر چه كساني مسئول است ؟ در برابر ملت ايران ، رهبر و مجلس شوراي اسلاميمسئول هستند و بايد پاسخگو باشند .
-8 هيئت دولت از چه كساني تشكيل مي شود؟ هيئت دولت از رئيس جمهور ، معاونان و وزيران تشكيل مي شود .
-9 رئيس جمهور در شروع كار خود چه كاري انجام مي دهد ؟ رئيس جمهور در شروع كار خود ، وزيراني را انتخاب و به مجلس معرفي
مي كند . هر وزير در برابر نمايندگان ملت در مجلس ، برنامه هاي خود را ارائه مي دهد. سپس نمايندگان در باره صلاحيت او براي وزارت ، اظهار
نظر مي كنند . سپس در باره ي هر وزير رأي گيري مي شود و در صورتي كه اكثريت نمايندگان مجلس به وزير رأي اعتماد بدهند ، او مي تواند
به عنوان وزير كار خود را شروع كند .
-9 هيئت دولت در طي سال چه كاري انجام مي دهند؟ هيئت دولت در طي سال ، جلسات متعددي برگزار مي كند و رئيس جمهور و
وزيران در مورد مسائل مهم كشور و جهان به بحث و گفتگو مي پردازند و با مشورت يكديگر ، به راه حل هايي مي رسند و در مورد مسائل تصميم گيري مي كنند
-10 هريك از موضوعات زير به كدام وزارتخانه مربوط مي شود ؟
الف) درس خواندن در مدرسه وزارت آموزش و پرورش ب) رفتن به سينما و كتابخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
ج) استفاده از اتوبان ، بزرگراه ها و جاده هاي بين شهري وزارت راه و شهر سازي
د) مراجعه به پزشك و بيمارستان وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ه) مصرف آب و برق وزارت نيرو
----------------------------------------------------------------------------------------
*- قوه مجريه همان ........................... و سازمان هاي وابسته به دولت است . ( دولت )
*- رئيس قوه مجريه ........................................ نام دارد . ( رئيس جمهور )
*- عالي ترين مقام رسمي كشور پس از مقام رهبري .................................... است . ( رئيس جمهور )
*-كساني كه شرايط رياست جمهوري دارند صلاحيتشان توسط .......................................... تأييد مي شود . ( شوراي نگهبان )
*- حداقل سنّ رأي دهندگان ....................... سال تعيين شده است . ( هجده )
*- رئيس جمهور براي شروع به كار ، حكم وي توسط ......................... امضا و تنفيذ مي شود . ( رهبر )
*- هر وزير مسئول يك ..................... است و ساختماني كه دفتر وزير در آنجا قرار دارد ........................ ناميده مي شود . ( وزارتخانه- وزارتخانه)
*- مقرّ هيئت دولت و وزارتخانه ها در .......................... است (تهران)
درس چهارم وظایف دولت
-1 چه كساني شهروند ايران محسوب مي شوند ؟ همه كساني كه تابعيت دولت جمهوري اسلامي را دارند ، چه شهري باشند ، چه روستايي و عشاير ، چه در داخل كشور زندگي كنند و چه در خارج از كشور ، شهروند ايران محسوب مي شوند .
-2 شهروندان در رابطه با دولت چه حقوق و مسئوليت هايي دارند ؟ آنها حق دارند از خدمات دولت در زمينه هاي مختلف بهره مند شوند ، و حق دارند آزادي بيان ، اظهار نظر و انتقاد داشته باشند . در عين حال شهروندان وظيفه دارند به قوانين و مقررات كشور احترام بگذارند و آنها را رعايت كنند ، با دولت مشاركت و همكاري صميمانه داشته باشند ، ماليات خود را بپردازند و در هنگام جنگ از كشور دفاع كنند
-3 مهم ترين وظايف دولت بر اساس قانون اساسي چيست ؟ دولت موظف است شرايط و لوازم سواد و آموزش ، بهداشت ، شغل مناسب ،
رفاه ، امنيت ، فرهنگ و اخلاق اسلامي را در جامعه فراهم كند . دولت همچنين وظيفه دارد تجهيزات زير بنايي و خدمات عمومي مانند ساختن راه و جاده ، پل ، بيمارستان ، مسكن ، مدرسه ، سد ، مخابرات ، آب ، برق و گاز و .... را در كشور گسترش دهد .
-4 وظايف رئيس جمهور را نام ببريد ؟ 1- امضاي قراردادهايي كه بين ايران و كشورهاي ديگر بسته مي شود 2 – اجراي قوانين و- مصوبات مجلس ( پس از تصويب مجلس ) 3 – امضاي استوارنامه ي سفيران كشور ما و پذيرش استوار نامه ي سفيران ساير كشورها 4-اعطاي نشان هاي دولتي .
-5 حق سوال كردن از رئيس جمهور و وزرا توسط چه كساني انجام مي شود ؟ نمايندگان مجلس شوراي اسلامي بر فعاليت هاي دولت نظارت مي كنند و حق سوال كردن از رئيس جمهور و وزرا و يا استيضاح آنها را دارند . نمايندگان ممكن است از عملكرد رئيس جمهور يا هريك از وزيران سوال كنند . در اين صورت رئيس جمهور يا وزيري كه از او سوال شده بايد در مجلس حاضر شود و به سوال نمايندگان پاسخ دهد . گاهي ممكن است مجلس وزيري را استيضاح كنند .
-6 دولت در چه زمينه هايي فعاليت هاي مختلفي انجام مي دهد؟ دولت فعاليت هاي مختلفي را در زمينه آموزش ، بهداشت ، اوقات فراغت ، حفاظت از محيط زيست ، مسكن ، كشاورزي ، صنعت و ... انجام مي دهد . همچنين دولت براي اقدامات عمراني مثل ساختن پل ، جاده ، فرودگاه ، نيروگاه برق و ..... بايد سرمايه گذاري كند .
-7 دولت براي ساختن مدرسه و اداره ي آن چه مبالغي را بايد هزينه كند ؟ دولت براي ساختن مدرسه و اداره ي آن ، پرداخت هزينه هاي آب ، برق ، حقوق و دستمزد معلمان ، مديران و حقوق كارمندان ادارات آموزش و پرورش ، تهيه و توليد كتاب هاي درسي و نظاير ان باید مبالغي (پول هايي ) هزي ه ن كند .
-8 در آمدهاي دولت به چند بخش تقسيم مي شود نام ببريد ؟ 1- درآمدهاي حاصل از صادرات نفت 2- درآمدهاي حاصل از ماليات3 – ساير درآمدها .
-9 ماليات چيست ؟ ماليات پولي است كه بر طبق قانون ، افراد و موسسات به دولت مي پردازند تا در جهت اداره ي امور كشور ، مورد استفادهقرار بگيرد .
-10 ساير درآمدهاي دولت غير از ماليات چيست ؟ مثال بزنيد ؟ درآمدي كه دولت از بابت ارائه خدمات برق ، آب ، گاز و تلفن به مردمبه دست مي آورد يا درآمدهاي مربوط به خدماتي مانند صدور گواهينامه ي رانندگي ، سند مالكيت ، گذرنامه و نظاير آن يا درآمدهاي ناشي ازسرمايه گذاري در صنايع بزرگ از ديگر درآمدهاي دولت هستند
-11 بودجه يعني چه ؟ تعريف كنيد ؟ بودجه به زبان ساده يعني پيش بيني دخل و خرج دولت يا همان درآمدها و هزينه ها . بودجه سندي است كه دولت در آن درآمدها و هزينه هاي يك كشور را براي يك سال معين مي كند .
-12 سند لايحه ي بودجه در كجا تنظيم مي شود ؟ یکی از وظایف مهم دولت ها تنظیم لایحه ی بودجه است
*************************************************************************
*- منظور از شهروندان ............................................. است . ( اتباع يك كشور )
*- يكي از اقدامات دولت ها تنظيم .......................... در امور مختلف است . ( لايحه )
*- لوايح دولت براي تصويب و قانوني شدن به .......................................... فرستاده مي شود . ( مجلس شوراي اسلامي )
*- حق سوال كردن از رئيس جمهور و وزرا و استيضاح آنها بر عهده ............................................... است . ( مجلس شوراي اسلامي )
*- دولت براي اداره ي امور كشور بايد ...................... داشته باشد تا بتواند هزينه كند . ( درآمد )
*- بخشي از درآمدهاي دولت نيز از راه ............................... تأمين مي شود . ( ماليات )
*- يكي از وظايف مهم دولت ها تنظيم لايحه ي ......................... است . ( بودجه )
*- سند لايحه ي بودجه در ........................................ تصويب مي شود . ( مجلس شوراي اسلامي )
درس 5 (آسيب هاي اجتماعي و پيشگيري از آنها )
نوجوانان چه گروه سني را تشكيل مي دهند ؟ نوجوانان گروه سني دوازده تا هجده سال را تشكيل مي دهند .
-2 در دوره نوجواني افراد دچار چه تغييراتي مي شوند ؟ در اين دوره افراد از نظر جسماني دچار تغييراتي مي شوند كه به اين تغييرات بلوغ مي گويند . نوجوانان علاوه بر تغييرات جسماني از نظر ذهني و اجتماعي نيز تغيير مي كنند .
-3 تغييرات دوره نوجواني اغلب باعث بروز چه مسائلي مي شود ؟ تغييرات اين دوره اغلب باعث بروز مسائل مختلف عاطفي و احساسي در نوجوانان مي شود .
-4 ما نوجوانان چه حقوقي داريم ؟ ما حق داريم درس بخوانيم ، مطالعه كنيم ، حرفه و مهارت بياموزيم ، به ورزش و هنر بپردازيم ، استعدادهاي خود را بشناسيم و شكوفا كنيم ، تفريح و شادي كنيم و از زندگي لذّت ببريم .
-5 وظيفه ي ( مسئوليت ) ما نوجوانان چيست ؟ ما وظيفه داريم از اين دوره ي زندگي خود كه هنوز مسئوليت اداره ي يك خانواده را برعهده نگرفته ايم به خوبي استفاده كنيم و قدر امكاناتي را كه خانواده و مدرسه در اختيار ما مي گذارد بدانيم . ما نوجوانان رو به جواني و بزرگسالي حركت مي كنيم و بايد هدف هايي براي زندگي خود داشته باشيم .
-6 به چه دليل دوره ي نوجواني افراد بيشتر در معرض آسيب هاي اجتماعي قرار مي گيرند ؟ در اين دوره به دليل برخي خصوصياتي كه در دوران بلوغ به وجود مي آيد افراد حساس ترند و ممكن است روحيه ي هيجاني و كنجكاوي آنها باعث شود كه بيشتر در معرض آسيب هاي اجتماعي قرار بگيرند .
-7 از جمله آسيب هاي اجتماعي كه مشكلات زيادي براي افراد يك جامعه به وجود مي آوردچيست؟ پرخاشگري و نزاع – اعتياد
-8 چه كساني به افراد پرخاشگر تبديل مي شوند ؟ افرادي كه راه هاي درست ابراز خشم را ياد نگرفته و نمي توانند به طور معمول خشم خود را كنترل (مهار) كنند به افراد پرخاشگر تبديل مي شوند و ممكن است در بزرگسالي نيز به اين رفتار ادامه دهند .
-9 رفتارهاي پرخاشگرانه به چه شكل هايي مكن است بروز كند ؟ به شكل هاي مختلفي مانند : آزاز و اذيت ، كتك زدن ، مسخره كردن و تحقير كردن ديگران ، بي ادبي نمودن و ناسزا گفتن و شكستن و تخريب وسايل ، بروز كنند .
-10 سه قاعده را كه در هنگام خشم و عصبانيت بايد به خاطر بسپاريم بيان كنيد ؟ 1- نبايد به خودم صدمه بزنم 2- نبايد به ديگران صدمه بزنم 3- نبايد به وسايل يا اموال خودم و ديگران صدمه بزنم .
-11 وقتي ما از دست كسي عصباني هستيم چه كارهايي بايد انجام دهيم ؟ به خدا پناه ببريم و با گفتن ذكر و نام و ياد خدا خود را آرام كنيم – نفس هاي عميق بكشيم و از يك تا ده بشماريم – اگر نمي توانيم خود را آرام كنيم ، محيط ناراحت كننده را ترك كنيم – براي آرام كردن خود از گفت و گو و مشورت با بزرگ تر ها كمك بگيريم .
-12 وقتي ديگري از دست ما عصباني است چه كارهايي بايد انجام دهيم ؟ به آرامي از او سوال كنيم چرا از دست ما عصباني است و علت چيست ؟ - به حرف هاي طرف مقابل ، خوب گوش كنيم و حرف هاي او را قطع نكنيم – اگر اشتباهي مرتكب نشده ايم ، با آرامش توضيح دهيم و اگر اشتباهي كرده ايم عذر خواهي كنيم و راهي براي جبران اشتباه پيدا كنيم – اگر كسي از دست ما خيلي عصباني است به طوري كه حاضر به شنيدن حرف هاي ما نيست و ممكن است به ما صدمه بزند ، فوراً صحنه را ترك كنيم و از بزرگ تر ها كمك بخواهيم .
-13 حضرت علي (ع) در باره خشم چه فرمود؟ خشم دشمن توست ، پس آن را بر خود مسلط مگردان .
-14 مواد مخدر چيست ؟ موادي هستند كه مصرف آنها تغييراتي روي سيستم عصبي ايجاد مي كند و باعث كم شدن هوشياري و بي حسي و بي حالي مي شوند اما پس از تمام شدن اثر آن روي مغز ، فرد حال بسيار بدي پيدا مي كند و مجبور است دوباره به سمت آن ماده برود به عبارت ديگر فرد به آن وابستگي پيدا مي كند و حاضر است براي به دست آوردن آن ماده هر كاري بكند .
*- نوجوانان گروه سني ................. تا.................. سال را تشكيل مي دهند . ( دوازده – هجده )
*- نوجواني فرصتي براي كسب ...................... و ............................ است . ( شايستگي ها – مهارت هاي زندگي )
*- پرخاشگري و نزاع نتيجه ي كنترل نكردن .......................... است . ( خشم )
*- خشم و عصبانيت احساسي ............................. است . ( طبيعي )
*- يكي ديگر از آسيب هايي كه در هر كشوري افراد به ويژه جوانان را تهديد مي كند اعتياد به .......................... است . ( مواد مخدر )
درس پنجم آسیب های اجتماعی
-1 نوجوانان چه گروه سني را تشكيل مي دهند ؟ نوجوانان گروه سني دوازده تا هجده سال را تشكيل مي دهند .
-2 در دوره نوجواني افراد دچار چه تغييراتي مي شوند ؟ در اين دوره افراد از نظر جسماني دچار تغييراتي مي شوند كه به اين تغييرات
بلوغ مي گويند . نوجوانان علاوه بر تغييرات جسماني از نظر ذهني و اجتماعي نيز تغيير مي كنند .
-3 تغييرات دوره نوجواني اغلب باعث بروز چه مسائلي مي شود ؟ تغييرات اين دوره اغلب باعث بروز مسائل مختلف عاطفي و احساسي
در نوجوانان مي شود .
-4 ما نوجوانان چه حقوقي داريم ؟ ما حق داريم درس بخوانيم ، مطالعه كنيم ، حرفه و مهارت بياموزيم ، به ورزش و هنر بپردازيم ،
استعدادهاي خود را بشناسيم و شكوفا كنيم ، تفريح و شادي كنيم و از زندگي لذّت ببريم .
-5 وظيفه ي ( مسئوليت ) ما نوجوانان چيست ؟ ما وظيفه داريم از اين دوره ي زندگي خود كه هنوز مسئوليت اداره ي يك خانواده را بر
عهده نگرفته ايم به خوبي استفاده كنيم و قدر امكاناتي را كه خانواده و مدرسه در اختيار ما مي گذارد بدانيم . ما نوجوانان رو به جواني و
بزرگسالي حركت مي كنيم و بايد هدف هايي براي زندگي خود داشته باشيم .
-6 به چه دليل دوره ي نوجواني افراد بيشتر در معرض آسيب هاي اجتماعي قرار مي گيرند ؟ در اين دوره به دليل برخي
خصوصياتي كه در دوران بلوغ به وجود مي آيد افراد حساس ترند و ممكن است روحيه ي هيجاني و كنجكاوي آنها باعث شود كه بيشتر در معرض
آسيب هاي اجتماعي قرار بگيرند .
-7 از جمله آسيب هاي اجتماعي كه مشكلات زيادي براي افراد يك جامعه به وجود مي آوردچيست؟ پرخاشگري و نزاع – اعتياد
-8 چه كساني به افراد پرخاشگر تبديل مي شوند ؟ افرادي كه راه هاي درست ابراز خشم را ياد نگرفته و نمي توانند به طور معمول خشم
خود را كنترل (مهار) كنند به افراد پرخاشگر تبديل مي شوند و ممكن است در بزرگسالي نيز به اين رفتار ادامه دهند .
-9 رفتارهاي پرخاشگرانه به چه شكل هايي مكن است بروز كند ؟ به شكل هاي مختلفي مانند : آزاز و اذيت ، كتك زدن ، مسخره
كردن و تحقير كردن ديگران ، بي ادبي نمودن و ناسزا گفتن و شكستن و تخريب وسايل ، بروز ك ن ند .
-10 سه قاعده را كه در هنگام خشم و عصبانيت بايد به خاطر بسپاريم بيان كنيد ؟ 1- نبايد به خودم صدمه بزنم 2- نبايد به
ديگران صدمه بزنم 3- نبايد به وسايل يا اموال خودم و ديگران صدمه بزنم .
-11 وقتي ما از دست كسي عصباني هستيم چه كارهايي بايد انجام دهيم ؟ به خدا پناه ببريم و با گفتن ذكر و نام و ياد خدا خود را
آرام كنيم – نفس هاي عميق بكشيم و از يك تا ده بشماريم – اگر نمي توانيم خود را آرام كنيم ، محيط ناراحت كننده را ترك كنيم – براي
آرام كردن خود از گفت و گو و مشورت با بزرگ تر ها كمك بگيريم .
-12 وقتي ديگري از دست ما عصباني است چه كارهايي بايد انجام دهيم ؟ به آرامي از او سوال كنيم چرا از دست ما عصباني است و
علت چيست ؟ - به حرف هاي طرف مقابل ، خوب گوش كنيم و حرف هاي او را قطع نكنيم – اگر اشتباهي مرتكب نشده ايم ، با آرامش توضيح
دهيم و اگر اشتباهي كرده ايم عذر خواهي كنيم و راهي براي جبران اشتباه پيدا كنيم – اگر كسي از دست ما خيلي عصباني است به طوري كه
حاضر به شنيدن حرف هاي ما نيست و ممكن است به ما صدمه بزند ، فوراً صحنه را ترك كنيم و از بزرگ تر ها كمك بخواهيم .
-13 حضرت علي (ع) در باره خشم چه فرمود؟ خشم دشمن توست ، پس آن را بر خود مسلط مگردان .
-14 مواد مخدر چيست ؟ موادي هستند كه مصرف آنها تغييراتي روي سيستم عصبي ايجاد مي كند و باعث كم شدن هوشياري و بي
حسي و بي حالي مي شوند اما پس از تمام شدن اثر آن روي مغز ، فرد حال بسيار بدي پيدا مي كند و مجبور است دوباره به سمت آن ماده برود
به عبارت ديگر فرد به آن وابستگي پيدا مي كند و حاضر است براي به دست آوردن آن ماده هر كاري بكند .
*- نوجوانان گروه سني ................. تا.................. سال را تشكيل مي دهند . ( دوازده – هجده )
*- نوجواني فرصتي براي كسب ...................... و ............................ است . ( شايستگي ها – مهارت هاي زندگي )
*- پرخاشگري و نزاع نتيجه ي كنترل نكردن .......................... است . ( خشم )
*- خشم و عصبانيت احساسي ............................. است . ( طبيعي )
*- يكي ديگر از آسيب هايي كه در هر كشوري افراد به ويژه جوانان را تهديد مي كند اعتياد به .......................... است . ( مواد مخ در )
درس 6 ( قو ه قضائيه )
-1 چه كساني از نوجوانان در برابر آسيب ها و تهديدات محافظت مي كنند ؟ خود – خانواده- مدرسه – قانون .
-2 هر فرد چگونه مي تواند از خودش در برابر آسيب ها و تهديدات محافظت كند ؟ هر فرد نسبت به بدن و روح و روان خود مسئول
است و بايد از اعمال و رفتاري كه به سلامتي بدني و رواني او لطمه مي زند ، پرهيز كند . البته در اين راه بايد هميشه از خداوند متعال كمك
بگيريم و از طريق نماز و دعا از او بخواهيم تا ما را ياري كند كه در راه راست حركت ن كيم و به وسوسه هاي شيطاني تسليم نشويم .
-3 خانواده چگونه مي تواند از فرزندان خود در برابر آسيب ها محافظت كنند ؟ پدر و مادر مسئوليت از فرزندان و فراهم كردن
امكانات زندگي براي آنها را دارند . پدر و مادر در تربيت و مراقبت فرزندان ، حق قانوني دارند . آنها حق دارند تا زماني كه فرزندانشان
مستقل نشده اند بر فعاليت هاي آنها نظارت دقيق داشته باشند .
-1 چه كساني از نوجوانان در برابر آسيب ها و تهديدات محافظت مي كنند ؟ خود – خانواده- مدرسه – قانون .
-2 هر فرد چگونه مي تواند از خودش در برابر آسيب ها و تهديدات محافظت كند ؟ هر فرد نسبت به بدن و روح و روان خود مسئول
است و بايد از اعمال و رفتاري كه به سلامتي بدني و رواني او لطمه مي زند ، پرهيز كند . البته در اين راه بايد هميشه از خداوند متعال كمك
بگيريم و از طريق نماز و دعا از او بخواهيم تا ما را ياري كند كه در راه راست حركت ن كيم و به وسوسه هاي شيطاني تسليم نشويم .
-3 خانواده چگونه مي تواند از فرزندان خود در برابر آسيب ها محافظت كنند ؟ پدر و مادر مسئوليت از فرزندان و فراهم كردن
امكانات زندگي براي آنها را دارند . پدر و مادر در تربيت و مراقبت فرزندان ، حق قانوني دارند . آنها حق دارند تا زماني كه فرزندانشان
مستقل نشده اند بر فعاليت هاي آنها نظارت دقيق داشته باشند .
-4 يكي از مهم ترين وظايف قوه ي قضائيه چيست ؟ حل كردن اختلافات مردم .
-5 انواع دعاوي( اختلافات) را كه در دادگاه مطرح مي شود نام ببريد ؟ 1- دعاوي (اختلافات ) كيفري 2- دعاوي (اختلافات ) حقوقي .
-6 دعاوي (اختلافات ) كيفري را توضيح دهيد ؟ مربوط به اعمالي است كه دادگاه براي فردي كه مرتكب جرمي شده است ، مجازات تعيين
مي كند . مانند فردي كه در مغازه با مشتري ديگر شروع به توهين و فحاشي و تهديد مي كند . يا فردي كه در منزل شخصي اش طبابت مي كند
و مجوز نظام پزشكي ندارد .
-7 دعاوي (اختلافات ) حقوقي را توضيح دهيد ؟ مربوط به اعمالي است كه دادگاه مجازاتي تعيين نمي كند بلكه افراد را ملزم مي كند كه
تكاليفشان را انجام دهند يا حقوق قانوني ديگران را بدهند . مانند فردي كه در هنگام ساختمان سازي به طور ناخواسته قسمتي از خانه
همسايه مجاور را با لودر خراب كرده است .
-8 قاضي در دادگاه چه كاري انجام مي دهد ؟ در دادگاه قاضي مدارك خواهان (شاكي) و خوانده را مطالعه مي كند و از آنها مي خواهد تا
دلايل خود را بيان كنند . قاضي بايد فردي عادل و آشنا با قوانين باشد .
-9 وكيل چه كسي است ؟ وكيل كسي است كه در رشته ي حقوق درس خوانده و به قوانين آشناست و پروانه ( اجازه نامه ) وكالت دارد .
*- نهادي كه عدالت اجتماعي را برقرار مي سازد و بر اجراي قوانين نظارت مي كند .............................. است . ( قوه قضائيه)
*- يكي از مهم ترين وظايف قوه قضائيه .............................................. است . ( حل كردن اختلافات مردم )
*- در همه دادگاه ها افراد حق دارند فردي را به عنوان ................. انتخاب كنند تا از حقوق آنها دفاع كند . ( وكيل )
*- افراد مي توانند قبل از نوشتن شكايت در مجتمع هاي قضايي با ............................ در آن مجتمع مشورت كنند . ( مشاور حقوقي )
-درس 7 ( ارتباط و رسانه )
1- ارتباط چيست ؟ ارتباط یعنی جریان ارسال و دریافت پیام
-2عناصر ارتباط را نام ببريد ؟ و مثال بزنيد ؟ 1- فرستنده ( ارسال كننده پيام ) 2- گيرنده ( دريافت كننده پيام ) 3- پيام
براي مثال وقتي به دوستي سلام مي كنيم يا به او لبخند مي زنيم ، ما فرستنده پيام و دوستمان گيرنده آن است و سلام يا لبخند هم پيام مي باشد .
-3 بازخورد چيست؟ اگر گيرنده به فرستنده پيامي بفرستد و او را متوجه كند كه معني پيام را دريافت كرده به اين عمل بازخورد مي گويند
-4رسانه چيست ؟ و چه چيزهايي را در بر مي گيرد ؟ هر وسيله اي كه پيامي را از فرستنده به گيرنده منتقل كند ، رسانه نام دارد .
بنابراين رسانه از ابزاري مانند زبان تا ابزارهاي چاپي ( علائم ، كتاب ها ، روزنامه ها و مجلات و ...) و ابزارهاي الكترونيكي ( تلفن ، راديو ،
تلويزيون ، اينترنت و ...) را در بر مي گيرد .
-5 وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات چه خدماتي به مردم ارائه مي دهد ؟ اين وزارتخانه خدمات پستي ، مخابراتي ، راديويي ، صداو تصوير را به مردم ارائه مي دهد و مسئوليت توسعه ي وسايل ارتباطي را در كشور بر عهده دارد .
-6برخي از شركت ها و سازمان هاي تابعه ي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات را نام ببريد ؟ شركتپست ، شركت ارتباطات سيار ، پست بانك ايران ( پست مالي ) شركت ايرانسل ، شركت مخابرات ايران ، سازمان فناوري اطلاعات ايران .
----------------------------------------------------------------------------------------------
*- يكي از نيازهاي مهم بشر .......................................... است . ( ارتباط برقرار كردن )
*- ما به كمك وسايل ............................. مي توانيم در سطح ملي و فراملي ارتباط برقرار كنيم . (ارتباط جمعي )
*- در يك ارتباط كلامي زبان يك ............................... است . ( رسانه )
*- به علت اهميت موضوع ارتباطات در كشور وزارتخانه اي با عنوان وزارت ............................... وجود دارد . ( ارتباطات و فناوري اطلاعات)
درس 8 (رسانه ها در زندگي ما )
-1 نمونه اي از كاربردهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در زندگي را نام ببريد ؟ ارتباط سريع با ديگران از طريق تلفن همراه –مكاتبه از طريق پست الكترونيك (ايميل) – فعاليت هاي علمي از طريق اينترنت – خريد و فروش از طريق اينترنت- بهره گيري از خدمات دولت الكترونيك – آموزش از طريق ويدئو كنفرانس – امنيت و نظارت با استفاده از تلويزيون هاي مدار بسته ، تلفن همراه، و اينترنت- عمليات بانكي از طريق تلفن ، دستگاه خودپرداز و اينترنت .
-2 با پست الكترونيك چه كاري مي توان انجام داد ؟ با پست الكترونيك (ايميل) مي توان نامه نگاري كرد و فايل هاي متني يا صوتي وتصويري را به همراه نامه ارسال نمود . گيرنده مي تواند همان لحظه و با سرعت پيام را دریافت كند .
-3 چند نمونه از خدمات دولت الكترونيك را بنويسيد ؟ 1- پرداخت قبض آب و برق و تلفن و ... به وسيله تلفن يا اينترنت 2- ثبت نام حج و زيارت 3- ثبت نام كنكور ، آگاهي از نتايج آزمون ها 4- صدور گواهينامه 5- رزرو يا خريد بليت هواپيما ، قطار و ... 6- آگاهي ازميزان ماليات تعيين شده و پرداخت آن و ....
-4 افراد از طريق تلفن ، دستگاه خودپرداز و اينترنت چه كارهايي مي توانند انجام دهند ؟ كارهايي مانند واريز كردن پول به حساب ديگران ، گرفتن موجودي ، دريافت صورتحساب يا برداشتن پول از حساب خودشان .
-5 استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات چه نتايجي دارد؟ بسياري از اين فناوري ها موجب مي شوند كه در وقت و هزينه ها صرفه جويي
شود ، رفت و آمدها در شهرها كمتر شود و به علاوه بتوانيم در 24 ساعت شبانه روز ، و نه فقط در ساعاتي معين از اين خدمات بهره مند شويم .
-6 تأثير وسايل ارتباط جمعي (رسانه هاي ارتباط جمعي ) بر فرهنگ عمومي چيست ؟ امروزه صاحب نظران معتقدند كه رسانه هاي ارتباط جمعي ، تأثير زيادي بر سبك زندگي و هويت افراد مي گذارند . آنها چنين بحث مي كنند كه رسانه ها مي توانند موجب شوند كه مردم به شيوه هاي خاصي فكر كنند و يا وقايع را همان طور كه آنها مي خواهند ببينند .
-7 اثرات منفي رسانه هاي ارتباط جمعي را بنويسيد ؟ 1- امروزه بخش زيادي از وقت مردم صرف تماشاي تلويزيون يا استفده از اينترنت مي شود و افراد تحت تأثير اين صحنه ها روش هاي خشونت آميز را به كار ببرند و يا برخي پايگاه هاي اينترنتي ممكن است ، بيبندوباري هاي اخلاقي را در كاربران ترويج كنند 2- آگهي هاي بازرگاني است كه مصرف گرايي را در جامعه تشويق مي كند 3- كم شدن تماس چهره به چهره افراد و كم شدن ديد و بازديد هاي اقوام و دوستان 4- كم شدن گفت و گو بين اعضاي خانواده .
درس 9 (ظهور اسلام در شبه جزيره عربستان )
1-شبه جزيره عربستان در كجا واقع است ؟ شبه جزيره عربستان كه جزيره العرب نيز ناميده مي شود در جنوب غربي آسيا واقع شده است
-2 چه عواملي باعث شده كه اغلب ساكنان عربستان زندگي صحرا نشيني داشته باشند ؟ آب و هواي گرم و خشك و كمبود آب .
-3 مردم عربستان از چه راه هايي زندگي مي كردند ؟ 1- زندگي صحرانشيني و پرورش دام ها 2- كشاورزي 3- دادوستد با نقاط مختلف از طريق كاروان هاي تجاري .
-4 ساكنان جزيره العرب را چه كساني تشكيل مي دادند و چگونه زندگي مي كردند ؟ قوم عرب تشكيل مي دادند و به شكل قبيله اي زندگي مي كردند .
-5 در دوران عصر جاهليت عرب ها پيرو چه ديني هايي بودند ؟ در آن زمان بيشتر عرب ها بت مي پرستيدند و كعبه ، خانه خدا را از بت هاي گوناگون پر كرده بودند . البته گروهي از عرب ها نيز پيرو حضرت ابراهيم و يا دين هاي يهود ، مسيح و زردشت بودند .
-6 چه عواملي باعث گسترش درگيري هاي قبيله اي و رواج غارتگري در ميان اعراب جاهلي بود ؟ تعصبات قبيله اي موجب بروز كينه و حسِّ انتقام جويي در ميان قبايل مختلف عرب شده بود و جنگ و خونريزي هاي پياپي را به دنبال داشت . از سوي ديگر كمبود غذا و ساير نيازهاي زندگي نيز عامل ديگري براي گسترش درگيري هاي قبيله اي و رواج غارتگري بود .
-11 چرا حضرت محمد (ص) را محمد امين مي خواندند ؟ آن حضرت تحت تأثير محيط آلوده به شرك و فساد مكّه قرار نگرفت و چنان به پاكدامني و درستكاري مشهور شد كه او را محمد امين مي خواندند .
-12 حضرت محمد(ص) چه محلي را براي عبادت برمي گُزيد و در چند سالگي به پيامبري رسيد ؟ حضرت محمد(ص) كوه هاي اطراف مكّه و از جمله غار حرا را براي عبادت بر مي گزيد و اوقات زيادي را در آنجا مي گذراند .در 27 رجبِ سالي كه آن حضرت به 40 سالگي رسيده بود، فرشته وحي در غار حرا بر او نازل شد و فرمان پيامبرش را از جانب خداوند ابلاغ كرد .
13-رسول خدا در آغاز بعثت به صورت .........................را به پرستش خداي يگانه و ايمان به روز رس ا تخيز دعوت مي كرد .( فردي و پنهاني مردم)
-14 چه كساني از گسترش دين اسلام دچار بيم و هراس شدند ؟ اشراف مكّه به ويژه بزرگان قبيله قريش مانند ابولهب ، ابوجهل وابوسفيان كه بر مكه حكومت مي كردند از گسترش دين اسلام و مخالفت آشكارآن با افكار و عقايد جاهلي ، دچار بيم و هراس شدند .
-15 مشركان پس از آنكه نتوانستند ابوطلب را در پشتيباني از رسول خدا منصرف كنند به چه شيوه اي روي آوردند ؟ آنان نخست به حضرت محمد(ص) پيشنهاد كردند كه رياست قبيله و قوم و دريافت ثروت فراوان را بپذيرد و از عقايد خود دست بردارد .
-16 مشركان براي جلوگيري از گسترش اسلام چه كردند ؟ اقدام به آزار و شكنجه ي مسلمانان كردند . شماري از پيروان رسول خدا به ويژه تهيدستان يا بردگان مورد شديدترين شكنجه ها قرار گرفتند .
-17 از جمله افرادي زير شكنجه هاي طاقت فرساي مشركان به شهادت رسيدند چه كساني بودند ؟ ياسر و همسرش سمیه و پسرشان عمار و نيز بلال حبشي از جمله اين افراد بودند .
-18 چرا پيامبر از مسلمانان خواست به حبشه هجرت كنند ؟ آزار و اذ يت مشركان نسبت به پيروان اسلام آن قدر افزايش يافت كه پيامبر از مسلمانان خواست به حبشه مهاجرت كنند .
-19 تحريم اقتصادي و اجتماعي مسلمانان توسط مشركان چرا و شامل چه مواردي بود ؟ زيرا متوجه شدند با شكنجه و سركوب نمي توانند مانع گسترش اسلام شوند ، تصميم گرفتند مسلمانان را تحريم كنند ، از اين رو عهدنامه اي را امضا كردند كه بر اساس آن هر گونه خريد و فروش و رابطه ي اجتماعي (ازدواج) با پيروان اسلام ممنوع شده بود .
-20 چرا يثرب به مدينه النبي تغيير نام داد ؟ جوانان آن شهر كه در باره اخلاق نيكو و پسنديده ي رسول خدا مطالبي شنيده بودند به استقبال ايشان رفتند . از آن پس نام يثرب به مدينه النبي يعني شهر پيامبر تغيير داده شد .
-21 انصار به چه كساني گفته مي شد ؟ در تاريخ اسلام به گروهي از ساكنان مدينه كه با پيامبر(ص) پيمان بستند و آن حضرت را ياري كردند انصار (ياري كنندگان) مي گويند .
-22 مهاجرين به چه كساني گفته مي شد ؟ گروه ديگري از مسلمانان كه اموال و دارايي خود را رها نمودند و از مكه به مدينه رفتند ، به مهاجرين (هجرت كنندگان) معروف هستند .
-23 مهم ترين اقدامات پيامبر پس از ورود به مدينه چه بود ؟ 1- ايجاد مسجدي براي انجام امور عبادي ، اجتماعي ، علمي و سياسي -2 پيمان برادري به جاي تعصب قومي و قبيله اي 3- پيمان نامه ي سياسي
-24 مسجدي كه پيامبر در مدينه سخت چگونه مكاني بود ؟ مسجد علاوه بر آنكه مكاني براي عبادت و اجراي مراسم مذهبي به شمار مي رفت ، مركزي براي مشورت و تصميم گيري در باره ي امور سياسي و نظامي بود ، مسجد همچنيم كانون اصلي سواد آموزي و فراگيري علم و دانش محسوب مي شد .
. ........................................، در واقع اعلام رسمي تأسيس حكومت اسلامي به رهبري پيامبر در شهر مدينه بود .( تدوين و امضاي اين پيمان نامه)
-34 پيامبر همواره پيروانش را در جنگ ها به چه چيز سفارش مي كرد ؟ به رعايت اصول اخلاقي و ارزش هاي انساني در جنگ ها توصيه مي نمود ، او به ويژه سفارش مي كرد با اسيران خوش رفتاري نمايند و از تخريب و غارت اموال مردم در جنگ پرهيز كنند . آن حضرت همچنين مراقب بود كه مسلمانان همانند مشركان رفتار كنند .
-35 چرا پيامبر به فرمانروايان كشورهاي مختلف نامه نوشت و آنان را به اسلام دعوت كرد ؟ از آنجايي كه هدف دين اسلام هدايت همه ي مردم جهان است ، پيامبر به فرمانروايان كشورهاي مختلف از جمله ايران ، روم و حبشه نامه نوشت و آنان را به اسلام دعوت كرد
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*- اسلام در ....................................... در ميان مردمي كه در جهالت به سر مي بردند ظهور كرد . (شبه جزيره عربستان )
*- دو ايستگاه مهم تجاري بر سر راه جنوب به شمال شبه جزيره عربستان ................... و ................... به شمار مي رفتند . (مكه – مدينه)
*- اوضاع و شرايط اجتماعي و فرهنگي مردم عربستان در دوران پيش از بعثت به گونه اي بود كه از آن به ................ ياد مي شود . (عصر جاهليت )
*- حضرت محمد (ص) در شهر ........................ به دنيا آمد . ( مكه )
*- نخستين كساني كه به رسول خدا ايمان آوردند ................... و ...................... بودند . (حضرت علي(ع) – حضرت خديجه (س)
*- نخستين شهيدان اسلام .......................... و .............................. بودند . ( ياسر – سميه )
*- پس از تحريم پيامبر و يارانش به يكي از دره هاي اطراف مكه به نام .............................. پناه بردند . ( شعب ابوطالب)
*- نخستين اقدام مهم پيامبر پس از ورود به مدينه ايجاد .......................... بود . ( مسجد)
*- به برخي از جنگ هاي پيامبر ..................... و به برخي ديگر ..................... گفته مي شد . (غزوه – سریه )
درس 10 ( از رحلت پيامبر تا قيام كربلا )
-1جامعه ی اسلامی پس از رحلت رسول خدا(ص)چه وضعیتی پیدا کرد؟ پس از رحلت پيامبر در حالي كه علي(ع) و شماري از اصحاب مشغول خاك سپاري بودندتعدادي از انصار و مهاجرين در سقيفه بني ساعده گرد آمدند و در باره جانشيني پيامبر به گفتگو پرداختند . هر دوگروه با ناديده گرفتن وصيت پيامبر در غدير خم مدعي بودند كه خلافت و جانشيني رسول خدا حق آنان است .
-2 چرا حضرت علي (ع) در ابتداي خلافت ابوبكر سكوت كرد ؟ تا با سكوت خود مانع بروز تفرقه و درگيري ميان مسلمانان شود و اسلام پايدار بماند .
3 - ابوبكر چند سال خلافت كرد ؟ و چه كسي را به جانشيني خود برگزيد ؟ ابوبكر حدود دو سال خلافت كرد و عمربن خطّاب را به جانشيني خود برگزيد .
-4 عمر چند سال حكومت كرد و چه مناطقي را تصرف نمود ؟ عمر در دوران ده ساله حكومت خود كار فتوحات را كه از اواخر دورانخلافت ابوبكر آغاز شده بود با جديت دنبال كرد . سپاهيان اعزامي از سوي عمر ، علاوه بر بخش وسيعي از ايران ، كشورهاي سوريه ، لبنان ،فلسطين و مصر را نيز فتح كرد .
-5 عثمان چگونه به خلافت رسيد و در زمان او اوضاع كشور چگونه بود ؟ عثمان خليفه سوم توسط شورايي كه عمر تعيين كرده بودبه خلافت رسيد .
-6تفاوت خلافت عثمان با دو خلیف ی نخست را بنویسید؟در زمان او بر خلاف دو خليفه قبلي ، زندگي تجملاتي و شيوه اشرافي رواج يافت و اطرافيان و كارگزاران خليفه با ثروت به دست آمده از فتوحات به خوش گذراني مشغول شدند .
-7 چرا عثمان بعضي از ياران نزديك پيامبر را مجازات و تبعيد مي كرد ؟ عثمان جمعي از صحابه و ياران نزديك پيامبر مانند ابوذر عمار و مالك اشتر را به دليل آنكه از او و اطرافيانش انتقاد مي كردند ، مجازات و تبعيد كرد .
-8 در دوران خلافت سه خليفه ي قبلي حضرت علي (ع) چه مي كرد ؟ آن حضرت علي (ع) به تفسير قرآن ريال تربيت شاگردان و پاسخ گويي به سوالات ديني مردم مي پرداخت . همچنين ايشان به عمران و آبادي و احداث نخلستان ها توجه زيادي داشت .
-9 چه عواملي موجب مخالفت و دشمني رياست طلبان و ثروت اندوزان با علي (ع) شد؟و چه جنگ هايي را بر آن حضرت تحميل كردند ؟اصرار علي (ع) بر عمل به قرآن و سنت پيامبر و اجراي عدالت موجب مخالفت و دشمني رياست طلبان شد . اين گروه چون اطمينان يافتند كه امام به دلخواه آنان عمل نخواهد كرد به فتنه جويي پرداختند و سه جنگ جمل ، صفّين و نَهرَوان را بر ان حضرت تحميل كردند .
-10 چرا حضرت علي (ع) شهر كوفه را مركز خلافت خود قرار داد ؟ امام در ابتداي حكومت خود ، براي دفع تهديدات بيعت شكنان ودشمنان عدالت از مدينه رهسپار عراق شد و شهر كوفه را مركز خلافت خود قرار داد .
-11 مهم ترين ويژگي ها و دستاوردهاي حكومت حضرت علي (ع) را ا نم ببريد ؟ 1- ساده زيستي و مقابله با اشرافي گري-2 تأكيد بر عدالت 3- برگزيدن افراد صالح به حكومت ولايات 4- مدارا با مخالفان
-12 چرا امام حسن (ع) ناچار شد پيشنهاد صلح معاويه را بپذيرد ؟ بسياري از ياران و سپاهيان آن حضرت تمايلي به نبرد نداشتند وفقط گروه اندكي آماده جهاد بودند . اين در حالي بود كه معاويه با وعده ي دادن پول و مقام ، بسياري از روساي قبايل و حتي ياران نزديك امامرافريب داده و جذب خود كرده بود ..
-13 مردم كوفه پس از شنيدن خبر حركت امام حسين(ع) به سوي مكّه چه كردند ؟ با نوشتن نامه هاي فراوان ايشان را به آن شهر دعوت كردند . امام نخست اعتنايي به آن نامه ها نكرد ، اما با اصرار كوفيان ، پسر عموي خود مسلم بن عقيل را روانه ي آنجا كرد . پس از ورود مسلم به كوفه ، هزاران نفر با مسلم به نمايندگي از امام حسين بيعت كردند . امام پس از دريافت نامه مسلم عازم كوفه شد .
-14 امام حسين (ع) در وصيت نامه خويش در باره هدف قيام خود چه فرموده است ؟ هدف من اصلاح امت جدم رسول الله ، امر به معروف و نهي از منكر و پياده كردن سيره ي رسول الله و پدرم علي بن ابيطالب است .
*- حضرت محمد (ص) در 28 صفر سال ................ هجري در ................. وفات يافت . ( 11 - مدينه )
*- حضرت علي (ع) حدود ................ سال حكومت كرد . ( 5 سال )
*- معاويه پسر ابوسفيان اعلام كرد در صورتي از علي (ع) اطاعت مي كند كه حكومت ..... و .... به او واگذار شود . ( شام – مصر)
*- پس از شهادت علي (ع) در .......... رمضان سال .............. هجري ، مردم شهر كوفه با ......... بيعت كردند . 21 (40 – امام حسن )
*- معاويه بعد از تحميل صلح بر امام حسن(ع) در ...................... به خلافت نشست . ( شام (سوريه)
*- معاويه فرزندش ................ را به جانشيني خود انتخاب و خلافت را ............ كرد . ( يزيد – موروثي )
*- يزيد با شنيدن اخبار كوفه ........را كه مردي سنگدل و خونريز بود به حكومت آ نجا منصوب كرد . ( عبيدالله بن زياد )
*- حضرت ...................... پس از شهادت امام حسين(ع) با سخنراني هاي روشنگرانه اهداف قيام كربلا را بر همگان آشكار كرد . ( زينب (س)
درس 11 (ورود اسلام به ايران )
-1چرا حکومت ساسانی سقوط کرد؟ شورش هاي فرماندهان و دخالت هاي آنها در رقابت سياسي ، روحيه سپاهيان را تضعيف كرده و توان جنگي آنان را كاهش داده بود 3- مردم به دليل و جود نظام طبقاتي ، بي عدالتي و تبعيض هاي اجتماعي و ماليات هاي سنگين از از حکومت ساسانی ناراضی بودند.
-2 در دوران بني اميه كدام امامان به شهادت رسيدند ؟ در دوران بني اميه علاوه بر امام حسن و امام حسين (ع) ، امام سجاد و امام محمد باقر (ع) نيز به شهادت رسيدند .
-3 چرا مردم ايران به مبارزه و مخالفت با حكومت اموي پرداختند ؟ مردم ايران كه از ظلم و ستم و قوم گرايي امويان به ستوه آمده بودند از هر فرصتي براي مخالفت و مبارزه با حكومت اموي استفاده مي كردند . ايرانيان در بسياري از قيام ها و شورش هايي كه عليه امويان به وقوع پيوست حضور موثري داشتند . وقتي مختار ثقفي در كوفه به خونخواهي امام حسين و يارانش قيام كرد ايرانيان به او پيوستند .
-4 عباسيان چگونه به قدرت رسيدند ؟ در اواخر حكومت اموي آنها نمايندگاني را به نقاط مختلف ايران از جمله خراسان فرستادند و مردم را به قيام عليه بني اميه و حكومت يكي از افراد خاندان پيامبر (ص) دعوت كردند ، ا ما نمي گفتند منظورشان از آن فرد چه كسي است . ايرانيان مسلمان به ويژه خراسانيان دعوت عباسيان را پذيرفتند و سرانجام ابومسلم سردار ايراني در خراسان قيام كرد و موفق شد امويان را شكست و سفّاح از خاندان عباسيان را به خلافت برساند .
-5 اقدامات منصور عباسي را بنويسيد ؟ 1- شهر بغداد را بنا كرد و آن را مركز خلافت عباسيان قرار داد 2- به شهادت رساندن امامان شيعه -3 به قتل رساندن ابومسلم خراساني
-6 كدام خلفاي عباسي امامان شيعه را به زندان انداختند و به شهادت رساندند؟ منصور ، هارون الرشيد ، متوكل
-7 برمكيان چه كساني بودند ؟ برمكيان از خاندان هاي مشهور ايراني بودند كه در زمان خلافت هارون عهده دار وزارت و حكومت ولايات شدند ونفوذ و قدرت فراوان كسب كردند . خليفه ناگهان بر آنان خشم گرفت و دستور داد آنها را از قدرت بركنار و زنداني كنند و به قتل برسانند .
-8 نخستين ايراني كه در مدينه به حضور پيامبر رسيد و به اسلام مشرف شد چه كسي بود ؟ توضيح دهيد ؟ سلمان فارسي بود سلمان در جنگ احزاب (خندق) حضور داشت و پيشنهاد كرد براي دفاع از شهر مدينه در مقابل حمله ي مشركان ، خندقي حفر شود . پيامبر در باره او فرمود سلمان از اهل بيت ماست .
-9 از جمله ياران با وفاي حضرت علي (ع) چه كساني بودند ؟ سلمان – مقداد – ابوذر – عمار
-10 ايرانيان چگونه به دين اسلام گرايش پيدا كردند ؟ پس از آنكه اعراب مسلمان به ايران آمدند ، مردم ايران به تدريج با دين اسلام آشنا شدند . ايرانيان پس از درك پيام اسلام ، داوطلبانه آن دين را پذيرفتند . پيام اسلام برابري و برادري بود . اين پيام براي مردم ايران كه از امتياز طبقاتي اشراف ناخشنود بودند ، جذابيت فراواني داشت . علاوه بر آن ، اخلاق و رفتار پيامبر و امامان شيعه ، نقش مهمي درعلاقه مندي ايرانيان به دين اسلام داشت .
-11 چرا ايرانيان علاقه و ارادت خاصي به حضرت علي (ع) و فرزندانش پيدا كردند ؟ چون امام علي (ع) در دوران حكومت خود هيچ برتري و امتيازي براي اعراب ، نسبت به غیر اعراب در نظر نمي گرفت .
-12 حضور كدام امامان بزرگوار در ايران ، تأثير زيادي بر توجه و گرايش مردم ايران به دين اسلام گذاشت ؟ امام رضا (ع) و خواهرش حضرت معصومه (س) و برادرش حضرت شاه چراغ .
*- ارتش ساساني در نبرد ..................... از سپاه مسلمانان شكست خورد . ( قادسيه )
*- در زمان خلافت ................. بخش اعظم ايران به دست اعراب مسلمان فتح شد . (عمر )
*- در جنگ قادسيه فرمانده سپاه ساساني ............................. كشته شد . ( رستم فرخزاد )
*- در نبرد ............................. يزدگرد سوم نتوانست سپاهي را براي مقابله با اعراب مسلمان گردآوري كند . ( نهاوند )
*- مركز خلافت امويان در شهر ....................... بود. ( شام (دمشق)
*- ابومسلم موفق شد امويان را شكست دهد و .................. از خاندان عباسيان را به خلافت برساند . ( سفّاح )
*- منصور عباسي شهر .................. را بنا كرد و آن شهر را مركز خلافت عباسيان قرار داد . ( بغداد )
*- منصور عباسي ناجوانمردانه ......................... را به قتل رساند . ( ابومسلم خراساني )
درس 12 (عصر طلايي فرهنگ و تمدن ايراني – اسلامي )
1- مهم ترين سلسله هاي ايراني كه در فاصله ي قرن هاي سوم تا پنجم هجري بر بخش ه ايي از ايران حكومت مي كردند چه نام داشتند ؟ طاهريان - صفّاريان - علويان - سامانيان - آل بويه
-2 رابطه سلسله هاي طاهريان و سامانيان با خلفاي عباسي چگونه بود ؟ اين سلسله ها با فرمان خلفاي عباسي به قدرت رسيدند وبا تأييد آنها به حكومت خود ادامه دادند . اين دو سلسله روابطي دوستانه با خلافت عباسيان برقرار كردند و اميران اين سلسله ها معمولاً نسبتبه خلفا اظهار وفاداري و فرمانبري مي كردند . البته طاهريان و سامانيان در اداره امور قلمرو خود مستقل بودند و اجازه نمي دادند نمايندگانخليفه در امور داخلي آنان دخالت كنند .
-3 بنيانگذار كدام سلسله ها بدون اجازه خلفاي عباسي حكومت خود را بر پا كردند ؟ صفّاريان – علويان طبرستان – آل بويه
-4 روابط صفّاريان با خلفاي عباسي چگونه بود ؟ و اقدامات يعقوب ليث را بنويسيد ؟ روابط صفاريان با خلافت عباسي ، خصمانه بوديعقوب ليث صفاري علاوه بر آنكه حكومت طاهريان را برانداخت ، به عراق لشكركشي كرد و قصد داشت بغداد را تصرف كند ، اما از سپاه خليفهشكست خورد . او در فكر جبران اين شكست بود اما بيماري و مرگ فرصت جنگي ديگر را با خليفه به وي نداد .
-5 چرا خُلفاي عباسي دشمن علويان طبرستان بودند ؟ زيرا علويان پيرو مذهب شيعه بودند و حكومت عباسيان را به رسميت نمي شناختند و از آنان اطاعت نمي كردند .
-6 رابطه سلسله آل بويه با عباسيان چگونه بود ؟ رابطه سلسله آل بويه با عباسيان به گونه اي ديگر بود . چون آل بويه بغداد را تصرف كردند و خلفاي عباسي را تحت نفوذ و سلطه ي خود گرفتند .
-7 آل بويه پيرو چه مذهبي بودند و در دوران حكومت آنها چه چيز مورد توجه قرار گرفت ؟ آل بويه پيرو مذهب شيعه بودند . در دوران حكومت آنها معارف و فرهنگ شيعه در ايران مورد توجه قرار گرفت و گسترش يافت .
-8 به دستور فرمانروايان آل بويه چه كارهايي انجام شد ؟ به دستور فرمانروايان آل بويه به خصوص عضدالدوله كه مشهورترين فرمانرواي آل بويه بود ، حرم مطهر امامان در نجف ، كربلا و كاظمين بازسازي شد و مراسم روز عيد غدير و مجالس سوگواري امام حسين (ع) با شكوه برگزار شد .
-9 كدام سلسله هاي ايراني نقش چشمگيري در رونق و شكوفايي فرهنگ و تمدن ايراني - اسلامي داشتند ؟ چرا ؟ سلسله هاي ايراني به خصوص سامانيان و آل بويه - زيرا بيشتر فرمانروايان اين سلسله ها به علم و ادب علاقه مند بودند و براي عالمان ، دانشمندان و اديبان ، ارزش و احترام فراواني قائل مي شدند .
-10 كدام وزيران ساماني در شمار عالمان و اديبان نامدار قرارداشتند ؟ خاندان جيهاني و خاندان بلعمي ( وزيران سامانيان ) .
-11 كدام آرامگاه ها جلوه ي شكوهمند ميراث معماري ايراني – اسلامي به شمار مي روند ؟ آرامگاه امير اسماعيل ساماني در بخارا و آرامگاه قابوس وشمگير در گنبد قابوس
*- بنيانگذار سلسله طاهريان ............................... به فرمان مأمون به حكومت خراسان منصوب شد . ( طاهر ذواليمينين )
*- موسس سلسله سامانيان ........................... با تأييد خليفه عباسي به حكومت رسيد . ( امير اسماعيل ساماني )
*- موسس سلسله ي صفاريان ........... با پشتيباني مردم سيستان به خصوص گروه ............. به قدرت رسيد . ( يعقوب ليث – عياران )
*- آل بويه پيرو مذهب ............................... بودند . ( شيعه )
*- مشهورترين فرمانرواي آل بويه ................................ نام داشت . ( عضدالدوله )
*- از نخستين جلوه هاي مهم معماري ايراني – اسلامي ....................... بودند . ( مساجد )