از میان تمام فازهای اجرای پروژه های عمرانی (از تعریف پروژه تا تحویل آن) مرحله ساخت به عنوان بزرگترین، مهمترین و پر هزینه ترین بخش پروژه شناخته می شود. در این فاز است که ایده اولیه به یک واقعیت فیزیکی تبدیل می گردد. فردی که بیشترین مسئولیت در این فاز پروژه را بر عهده دارد، سرپرست کارگاه است. از این رو، آگاهی از مهارت های لازم برای سرپرست کارگاه به منظور موفقیت پروژه از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.
تخمین دقیق رویدادها و ارزیابی شرایط با توجه به ماهیت متغیر کارگاه های ساختمانی در فاز اجرا بسیار مشکل است. تنها موضوع قابل پیش بینی در کارگاه های ساختمانی این است که در حین اجرا رویدادهای غیر منتظره فراوانی رخ خواهند داد. این رویدادها می توانند به هر یک از ماشین آلات، مصالح و کارگران مربوط بوده و بر برنامه زمان بندی و بودجه پروژه اثر بگذارند. بسیاری از این رویدادها اگر در زمان مناسب شناسایی نشوند با ایجاد یک دومینو از رویدادهای دیگر، آسیب زیادی به پروژه وارد می کنند.
با شروع پروژه، مشکلات از هر گوشه و کناری از کارگاه سر بر می آورند. این مشکلات می توانند مدیریتی و یا فنی باشند. تشخیص مشکلات فنی به مراتب ساده تر از مشکلات مدیریتی بوده و عموماً فرایندهای استانداردی برای حل آن ها وجود دارد. رییس کارگاه به عنوان فردی که در مرکز هجوم این مشکلات قرار دارد، می تواند به شدت بر موفقیت یا شکست پروژه ناشی از بروز این مشکلات اثر گذار باشد. این سطح از اثرگذاری بر سازمان پیمانکار بیش از سایر ذینفعان پروژه می باشد. از این رو، شرکت های پیمانکاری باید در انتخاب فرد مناسب برای این سمت به مهارت های لازم برای سرپرست کارگاه توجه نمایند.
انتظار می رود رییس کارگاه، با تشخیص مشکلات و حل آن پیش از جدی شدن مسئله، بتواند روند پیشرفت پروژه را تحت کنترل قرار دهد. رییس کارگاه است که اولین مسئول حل مسائل سایت بوده و موظف است در صورت عدم امکان حل مشکلات، به سرعت آن ها را به مدیر پروژه و مدیران ارشد منعکس نماید.
همانند علم پزشکی، در کارگاه های ساختمانی هم تشخیص صحیح و به موقع است که به حل مسائل پروژه منجر می گردد. تشخیص مشکلات از سوی سرپرست کارگاه با دو نوع ابزار صورت می پذیرد:
- ابزارهای رسمی که شامل گزارش هایی همچون گزارشات روزانه کارگاه، گزارش واحدهای اجرایی، صورت وضعیت پیمانکاران جزء، شیت های آزمایشگاهی، لیست های دریافتی از انبار و … می باشد. یکی از مهارت های لازم برای سرپرست کارگاه آن است که با توجه به سوابقی که در زمینه اجرا و فعالیت در دفتر فنی کارگاه داشته است، کاملاً به این ابزارها مسلط باشد.
- ابزارهای غیر رسمی که مبتنی بر مشاهده روند کار و صحبت های رو در رو با مهندسان و پرسنل کارگاه می باشد. این ابزارها به شدت به تجربه و قدرت قضاوت رییس کارگاه وابسته اند که از جمله مهمترین مهارت های لازم برای وی می باشند. باید توجه شود که بیش از ۸۰ درصد از ظرفیت تحلیلی مغز انسان به دریافت اطلاعات بصری وابسته است.
پژوهش ها نشان می دهد که حتی مهندسان بسیار با تجربه هم در بازدید از سایت کارگاهی نمی توانند بسیاری از مشکلات را تشخیص دهند. این عدم توانایی مهندسان در تشخیص مشکلات در خصوص مسائل ایمنی کارگاه به مراتب بیشتر می باشد. چرا که ذهن انسان به راحتی می تواند نواقص را در یک مجموعه کامل شناسایی نماید اما نمی تواند ملزومات کامل شدن یک مجموعه ناقص را به سادگی تشخیص دهد.
براساس مطالب گفته شده، محققان دو روش برای تکمیل مهارت های لازم برای سرپرست کارگاه (بخصوص برای افرادی با تجربه کمتر) پیشنهاد نموده اند:
- روش اول آن است که از سوی مدیر پروژه، نکات راهنمایی برای سرپرست کارگاه مشخص شود تا بازدیدهای کارگاهی و مشاهدات وی بر آن نکات متمرکز باشد. تحقیقات نشان می دهد که اگر مغز پیش از شروع مشاهدات از سرنخ هایی برای یافتن مشکلات بهره مند باشد، مسائل را با سرعت و دقت بیشتری تحلیل می کند.
- روش دوم استفاده از دوربین های مداربسته و ضبط ویدئوی فعالیت های اجرایی پروژه است. براساس تحقیقات، مشاهده این ویدئوها در فضایی متفاوت و بعضاً مشاهده چندین باره این ویدئوها اطلاعاتی را به سرپرست کارگاه می دهد که با بازدید کارگاهی بدست نیاورده است.