به وجود آمدن گیاه تازه از راه زادآوری غیرجنسی در کنارهٔ یک برگ گیاه Kalanchoë pinnata. گیاه کوچک جلویی حدود یک سانتیمتر است. مفهوم «منفرد» در تصویر این زادآوری غیرجنسی به خوبی مشخص می‌شود.
تولید مثل یا زادآوری[۱] فرایندی زیست‌شناختی است که در آن ارگانیسم‌های تازه و منفردی به وجود می‌آیند. زادآوری از خصوصیّت‌های بنیادین تمام انواع حیات است؛ هر ارگانیسمی که وجود دارد نتیجهٔ یک زادآوری است.فرایند زادآوری به حفظ بقای نسل جانداران و گسترش آنان در کره زمین کمک می کند.
روش‌های شناخته شدهٔ زادآوری را در دو گروه عمده طبقه‌بندی می‌کنند: [۲]
تولید مثل جنسی[ویرایش]
در تولید مثل جنسی معمولاً به دو جنس نر و ماده نیاز است. نوع خاصی از تولید مثل جنسی بکرزایی است.
تولید گامت نر (اسپرم) و گامت ماده (تخمک) اساس تولید مثل جنسی در همه جانداران است.
ترکیب شدن اسپرم و تخمک باعث ایجاد سلول تخم می‌شود و به عمل ترکیب شدن آن لقاح می‌گویند. در برخی جانداران لقاح به صورت داخلی و برخی دیگر به صورت خارجی است.
لقاح خارجی[ویرایش]
در این نوع لقاح، جانوران گامت هایشان را از بدن خارج می‌کنند و گامت‌ها در بیرون از بدن والد خود لقاح می‌کنند.
این نوع لقاح در ماهی‌ها و دوزیستان و بسیاری از بی مهرگان آبزی است و فقط در آب امکان‌پذیر است.
تعداد گامت‌هایی که در لقاح خارجی تولید می‌شود بسیار زیاد است چون احتمال به هم رسیدن گامت‌ها در آب کم است برای همین والد ماده تخمک‌های بیشتری تولید میکند تا احتمال لقاح بیشتر شود.
لقاح داخلی[ویرایش]
در این نوع لقاح اسپرم وارد بدن والد ماده می‌شود ومعمولا در بدن والد ماده لقاح انجام می‌شود.(در اسبک ماهی جنس نر،جنین ها را تا تولد نگهداری میکند.) در خزندگان، پرندگان و پستانداران لقاح از نوع داخلی است.
احتمال زنده ماندن نوزادان در لقاح داخلی بیشتر است چون درون بدن والد خود رشد می‌کنند و محافظت و تغذیه می‌شوند.
سلول تخم در رحم شروع به رشد میکند. رحم در اغلب پستانداران وجود دارد. در رحم خون جنین به واسطه بندناف با خون مادر مواد غذایی، اکسیژن و مواد دفعی را تبادل میکند.
تولید مثل غیرجنسی[ویرایش]
تولید مثل غیر جنسی در جانداران تک سلولی و جانداران پرسلولی دیده می‌شود.
دونیم شدن[ویرایش]
این نوع تقسیم در باکتری‌ها دیده می‌شود. یک باکتری از وسط دو نیم می‌شود و همهٔ مواد داخل سلول به‌طور مساوی بین دو سلول به وجود آمده تقسیم می‌شود و هر نیمه رشد میکند و یک باکتری جدید را می‌سازد.
اگر مواد مغذی کافی و دمای محیط مناسب باشد، باکتری‌ها به سرعت رشد کرده و تقسیم می شوند
جوانه زدن[ویرایش]
این نوع تولید مثل در مخمرها است. در سلول مخمر یک برآمدگی کوچک در گوشهٔ سلول ایجاد می‌شود و شروع میکند به بزرگ شدن بعد هستهٔ سلول تقسیم شده و یک هسته به جوانهٔ در حال رشد اضافه می‌شود.
هر جوانه یک سلول مخمر جدید است که می‌تواند به سلول مادر متصل بماند یا از آن جدا شود.
هاگ زایی[ویرایش]
کپک‌ها سلول‌هایی به نام هاگ تولید می‌کنند که این هاگ‌ها در محیط پخش می‌شود و در صورت مناسب بودن شرایط رشد کرده و جانداری مانند والد خود ایجاد می‌کنند.
تولید مثل رویشی[ویرایش]
در این نوع تولید مثل قطعه‌ای از بدن یک جاندار موجودی مشابه را به وجود می‌آورد. نوعی از این تولید مثل که به ان قطعه قطعه شدن می‌گویند، در نوعی کرم پهن به نام پلاناریا و هم چنین در خزه‌ها دیده می‌شود. درستارهٔ دریایی با جدا شدن یک بازو، بازوی قطع شده می‌تواند بازوهای دیگری را ساخته به ستارهٔ دریایی جدیدی تبدیل شود. به این عمل ترمیم گفته می‌شود. کرم خاکی نیز قدرت ترمیم دارد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
- اخلاقیات در تولید مثل زاغی آبی سری‌لانکا