خلاصه درس ۱۴ علوم هفتم

علوم هفتم فصل 14 دستگاه گردش مواد

کاربرگرامی : در این برگه به درسنامه علوم هفتم فصل 14 دستگاه گردش مواد آن می پردازیم.

لازم است پس از مطالعه این برگه فعالیت های این فصل را هم بررسی کنید.

دستگاه گردش مواد شامل قلب، رگ ها و خون است.

دستگاه گردش مواد برای این که بتواند با تمام سلول های بدن ارتباط برقرار کند، به مایعی نیاز دارد تا مواد را با خود جابه جا کند.این مایع در بیشتر جانوران، خون است.

رگ های خونی :

خون در دستگاه گردش مواد ،  در درون شبکه ای از لوله های مرتبط با هم جریان دارد.

به این لوله ها، رگ های خونی می گویند.

همچنین برای به گردش در آوردن این مایع درون ر گها به نوعی پمپ نیاز است که همان قلب است.

قلب با ضربان خود، خون را با فشار به درون ر گها و اندام ها می فرستد .

چون ر گها به هم مرتبط اند، خون دوباره به قلب برمی گردد و این کار به طور مداوم تکرار می شود.

قلب :

قلب تلمبه ای ماهیچه ای و توخالی است و چهار حفره دارد.

دو حفره در بالا و دو حفره در پایین.

حفره های بالایی و پایینی با کمک دریچه هایی با هم ارتباط دارند.

بافتهای تشکیل دهندۀ قلب

بخش عمدهٔ قلب از نوعی بافت ماهیچه ای تشکیل شده است که به آن ماهیچهٔ قلبی می گویند.

درون حفره های قلب را بافت پوششی می پوشاند که در تشکیل دریچه های قلبی نیزشرکت می کنند.

وجود بافت پیوندی در اطراف قلب نیز به حفاظت از آن کمک می کند.

وقتی بافت ماهیچه ای قلب منقبض می شود، نیرویی ایجاد می کند که به خون فشار می آورد و آن را به درون سرخرگ ها می راند.

رگ های قلب

در دستگاه گردش مواد ، سرخرگ ها خون را از قلب خارج می کنند و سیاهرگ ها خون را به قلب برمی گردانند.

مهم ترین رگ های قلب را در شکل فوق می بینید.رگ هایی که به بافت قلب خون رسانی می کنند، کرونر نامیده می شوند.

خونی که در سمت چپ قلب وجود دارد، اکسیژن بیشتری دارد و روشن است.

این خون از طریق سرخرگ آئورت به تمام بدن فرستاده می شود تا نیاز سلو لهای بدن را به مواد مغذّی و اکسیژن تأمین کند (گردش عمومی خون).

در سمت راست قلب، خون تیره دارای کربن دی اکسیدجریان دارد.

این خون را بزرگ سیاهرگ ها به دهلیز راست می آورند.

این خون که اکسیژن کمتری دارد، وارد بطن راست می شود و از طریق سرخرگ ششی، به شش ها می رود تا از آنجا اکسیژن را جذب کند.

خون اکسیژن دار و روشن از طریق سیاهرگ های ششی به دهلیزچپ، سپس به بطن چپ می رود تا دوباره در بدن به گردش درآید (گردش ششی خون)

رگ های بدن

در دستگاه گردش مواد سه نوع رگ وجود دارد: سرخرگ، سیاهرگ و مویرگ.

همان طور که در تشریح قلب دیدید، سرخرگ ها و سیاهرگ ها با هم متفاوت اند.

سرخرگ ها دیوارهٔ ضخیم و قابل ارتجاع دارند ولی سیاهرگ ها دیوارهٔ نازک تری دارند و خاصیت ارتجاعی آنها نیز کمتر است.

سرخر گها پس از ورود به هر اندام انشعاب زیادی پیدا می کنند و به مویرگ ها تبدیل می شوند.

دیوارهٔ مویرگ ها فقط از یک لایهٔ  بافت پوششی ساخته شده است.

این دیواره ها به قدری نازک و نفوذپذیرند که مواد می توانند از آن خارج یا به آن وارد شوند.

سپس مویرگ ها با اتصال به همدیگر سیاهرگ را به وجود می آورند که خون را از اندام خارج می کنند.

نبض

قلب در هر ضربان یک بار خون را با فشار به درون سرخرگ ها می فرستد.

خون متناسب با کار قلب بر دیوارهٔ سرخرگ ها فشار می آورد که درنتیجهٔ آن قطر سرخرگ به طور متناوب کم و زیاد می شود.

تنگ و گشاد شدن سرخرگ ها به صورت موجی در طول سرخرگ به حرکت درمی آید.این وضعیت به صورت نبض در نقاطی از بدن احساس می شود که با استفاده از آن می توانیم تعداد نبض را اندازه گیری کنیم.

خون

در بدن ما حدود پنج لیتر خون جریان دارد.

خون نوعی بافت پیوندی است که از یک بخش مایع به نام پلاسما و یک بخش سلولی ساخته شده است.

پلاسما بخش مایع خون است و از آب، مواد محلول به ویژه قند، نمک و پروتئین تشکیل شده است.

سلو لهای خونی در پلاسما شناورند  خون با انتقال مواد، ارتباط بین دستگاه های متفاوت بدن را برقرار می کند و در ایمنی بخشی و تنظیم دمای بدن نقش اساسی دارد.

سلولهایخونی

گلبول های قرمز سکه مانند با وسط فرو رفته  هستند که انتقال گازهای تنفسیO2 و CO2 در خون را بر عهده دارند.

گلبول های سفید تقریباً کروی شکل  هستند و دفاع از بدن در برابر عوامل بیگانه مثل میکروب ها را عهده دارند.

پلاکت ها بسیار ریزند و شکل بخصوصی ندارند.

عمل آن ها دخالت در انعقاد خون در هنگام خون ریزی و جلوگیری از هدر رفتن خون است.

فایل pdf این درسنامه را از اینجا دانلود کنید.