ساختمان سازی یکی از کارهایی است که شاید در نحوه نگاه برخی از مردم عادی خیلی کار چندان سختی به چشم نیاید چراکه شاید خودشان اقدام به ساختن خانه های خودشان کرده باشند و بنابراین تصور کنند که هر زمان میتوانند هر ساختمانی را بسازند. درواقع تفاوت ساختمان سازی یک فرد معمولی با یک متخصص و مهندس عمران با چندین سال سابقه و تجربه پروژه های مختلف درموارد مختلفی خود را بالآخره نشان خواهد داد. از جمله این موارد میتوان به نحوه اجرای ساختمان با مصالح بنایی اشاره کرد که اگر دو پروژه با خصوصیات ذکر شده را با هم مقایسه کنید قطعا در تمام مراحل کار از پیاده سازی نقشه و پی ریزی و پی کنی گرفته تا آخرین مرحله کار به وضوح این تفاوت در کیفیت کار را مشاهده میکنید. در این مطلب نحوه اجرای ساختمان با مصالح بنایی را برایتان بابیان ساده و مختصر توصیف میکنیم.
بسته به اینکه ساختمان در دست احداث دارای چند طبقه و با چه زیربنایی باشد و اینکه بر روی چه نوع زمین و خاکی قرار است احداث شود عملیات و مراحل و نحوه اجرای ساختمان با مصالح بنایی و بتنی می تواند متفاوت باشد. اما میتوان یک اصول برای اجرای کار ساختمان مشخص نمود. بطور کلی هر ساخت و سازی بخصوص ساختمان های معمولی مراحل اجرای مشخصی را طی میکنند
مراحل اجرای ساختمان با مصالح بنایی شامل موارد زیر میشود:
- پیاده سازی نقشه یا گچ ریزی
- پی کنی (گودبرداری و خاکبرداری)
- پی سازی
- بتن مگر
- آرماتوربندی افقی و قائم
- قالب بندی
- بتن ریزی شنازهای افقی
- کرسی چینی
- عایق بندی
- دیوار چینی
- بازشوها
- نعل درگاه
- قالب بندی و بتن ریزی شنازهای قائم
- اجرای شناژ بالای دیوار
- اجرای سقف ساختمان با تیرچه و بلوک
- بتن ریزی سقف
در ادامه مهمترین مراحل و نحوه اجرای ساختمان با مصالح بنایی مختصر توضیح داده میشود:
نحوه اجرا و پیاده سازی نقشه (گچ ریزی و درصورت نیاز گودبرداری و خاکبرداری)
اولین کار در عملیات اجرای ساخت و ساز ساختمان این است که از زمین بازدید کنید و زیربنای اصلی ساختمان را مشخص نمایید. اگر نیاز به خاکبرداری باشد لازم است که زمین را در یک عمق کافی گودبرداری کرده و درنتیجه نیاز به مرحله بعدی یعنی پی کنی نخواهید داشت. بعد از اینکه گودبرداری انجام شد و خاکبرداری نیز تمام شد با کمک گچ و ریسمان یا ابزار دقیقتر، نقشه ساختمان بصورت دقیق مشخص میشود. در ادامه برای پی سازی و پی ریزی از قالب های مخصوص مانند قالب های فلزی یا چوبی استفاده میشود تا فرآیند ریختن ملات و بتن در مراحل بعدی بسیار دقیق انجام شود. قالب ها باید دقیقا بر روی خطوط مشخص شده در نقشه که به کمک گچ و یا هرچیز دیگری توسط مهندس مجری مشخص شده است بدون هیچگونه کم و زیادی تنظیم شود.
اما در ساختمان های معمولی بعضا از این موارد استفاده نمیشود و صرفا با پی کنی و سپس پی ریزی کار این مراحل انجام میشود. البته در روش های جدید ساختمان سازی در جهان از روشهایی نظیر پیاده سازی نقشه به صورت معمول که ما می شناسیم و یا پی کنی های معمول و پی ریزی های رایج و عمومی انجام نمیشود.
نحوه اجرای پی کنی
میدانیم که بار ساختمان را زمین تحمل می کند! بنابراین باید ساختمان را بر روی زمینی احداث کرد که بتواند تحمل این بار را داشته باشد. در نتیجه لازم و ضروری است که برای ساختمان پی ایجاد کنیم. اندازه پی کنی هم در بهترین زمین ها چیزی حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر است. مشخص نمودن میزان دقیق پی ساختمان کاملا وابسته به نقشه دارد. نحوه اجرای پی کنی ساختمان هم که یا به کمک نیروی انسانی صورت میگیرد و یا از گودبرداری و خاکبرداری توسط ماشین آلات کمک گرفته میشود.
پی سازی و نحوه اجرا
بعد از اتمام عملیات پی کنی نوبت به انجام پی ریزی میرسد. پی ریزی یا پی سازی به کمک بتن و در برخی موارد سنگ و کلوخ یا سایر مصالح بنایی انجام میشود. میزان ضخامت پی ساختمان نیز باید از ضخامت بنا یا دیواری که روی ان قرار است بالا بیایدبیشتر باشد بعنوان مثال اگر دیوار ۲۰ سانتی باشد پی ساختمان حداقل باید ۵۰ سانتی متر و بیشتر ساخته شود. یعنی استاندارد این است که از هر طرف ۱۵ سانتی متر اضافه در نظر گرفته شود. البته نحوه اجرای پی سازی ساختمان با کمک مصالح بنایی و بتن بر حسب ساختمان و یا اینکه از نیروی انسانی استفاده شود یا از تجهیزات و ماشین آلات می تواند مشخص شود
بتن مگر
بتن مگر که با عبارات دیگر همچون بتن رگلاژ بیان میشود! یک بتن کم سیمان برای آماده کردن زمین پس از پی کنی یا خاکبرداری جهت مراحل بعدی نظیر آرماتور بندی می باشد. معمولا بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سیمان برای هر مترمکعب استفاده میگردد. در واقع یک جور رگلاژکردن سطح می باشد. از بتن مگر برای پرکردن فضاهای خالی و ترازنمودن سطح کف پی و همچنین مسطح کردن و ترازنمودن فونداسیون و یا حتی آماده نمودن بسترخاکبرداری برای پی سازی و پی ریزی استفاده میشود. این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است و نیاز به دقت بیشتری دارد.
آرماتوربندی افقی و قائم
برای حفظ و بالابردن مقاومت بتن و بخصوص مقاومت کششی از آرماتورهای افقی و قائم استفاده می شود تا نیروهای برشی وارده به بتن به آرماتور که استحکام کششی بالاتری دارد منتقل شود. علت اصلی شیارها و آج های روی میلگردها یا آرماتورها در اصل همین موضوع است که از لغزش آرماتورها درون بتن جلوگیری نماید تا عملیات انتقال نیرو از بتن به میلگرد بخوبی انجام شود. نحوه اجرای آرماتوربندی افقی و قائم هرکدام بحث مفصلی است که در این مطلب نمیگنجد.
قالب بندی و نحوه اجرا به کمک ابزار و مصالح بنایی
قالب بندی عموما به کمک قالب های فلزی انجام میشود! ولی گاها دیده میشود که افراد به علت عدم در دسترس بودن این قالب ها از قالب های چوبی نیز کمک میگیرند. البته از موارد دیگری نظیر قالب های آجری و بلوکی و با دیوارچینی نیز استفاده میشود. بعد از انجام عملیات آرماتوربندی چه افقی و چه عمودی نوبت به قالب بندی برای این دوحالت میرسد یعنی قالب بندی افقی و عمودی انجام میشود. واضح است که ابتدا قالب بندی افقی انجام می شود.
مهمترین نکاتی که در قالب بندی باید به آن توجه کرد عبارتند از :
۱- باید محل قرارگرفتن قالب ها روی سطح زمین بصورت دقیق مشخص شود تا فونداسیون بخوبی اجراشود
۲- اصلی ترین نکته در انتخاب قالب ها راحتی باز و بسته کردن آنها است تا سرعت کار بالاتر برود.
۳- درزبندی ها بطورکامل پوشش داده شود و از روغن های مرغوب استفاده شود
۴- انتخاب قالب باید با توجه به ابعاد فونداسیون صورت بگیرد و از استحکام قالب ها اطمینان حاصل شود.
نحوه اجرای بتن ریزی شنازهای افقی به کمک مصالح بنایی
در پروژه های سبک و ساخت و ساز های ساختمانی معمول عملیات بتن ریزی شنازهای افقی به کمک کارگران انجام میشود. اما در روشهای مدرن ساختمان سازی در جهان و در ایران برای پروژه های سنگین طبیعی است که نمیتوان از نیروی انسانی استفاده کرد به همین دلیل عملیات بتن ریزی به کمک ماشین آلات انجام میگیرد. ابتدا عملیات ساخت و آماده کردن بتن به کمک مصالح ساختمانی در کارخانه توسط دستگاههای مربوطه آماده و ساخته می شود و سپس توسط کامیون های حمل بتن و بتن ریزی به محل ساختمان برای اجرای بتن ریزی ارسال می شود. دراین حالت نیروی انسانی عملیات بتن ریزی را مدیریت می کند. برای ساخت و ساز های معمول هم که بتن ازطریق دستگاه ساخت و مخلوط کن (خلاطه یا بتونیر) اماده شده و توسط نیروی انسانی اجرا میشود.